انجمن علمی فرش ایران

  فرهنگنامه فرش شرق

نوشته: پيتر اف. استون
ترجمه: بيژن اربابی

نقد و معرفی: سيد محمد مهدی ميرزاامينی

فرهنگنامه فرش شرق از تازه‌ترين عناوين کتاب‌های برگردان به زبان فارسی است که توسط بيژن اربابی عضو هيئت علمی دانشگاه هنر تهران به فارسي ترجمه شده است. اين اثر در 408 صفحه توسط موسسه انتشاراتی جمال هنر به چاپ رسيده است که شامل اطلاعات کلی از گستره جغرافيايی و فرهنگی فرش خاورميانه، سرزمين‌هاي شرقی فلات ايران، آسيای ميانه، قفقاز، اروپای شرقی و مرکزی، آفريقا و حتی آمريکاي شمالی است که البته پرداخت بيشتر کتاب به حوزه فرهنگی فرش ايران مربوط است.

البته ضمن پذيرش اين نکته و در تکميل صحبت آقای اربابی بايد اذعان داشت که علاوه بر فرهنگ جامع فرش، فرشنامه ايران (آذرپاد، حشمتی رضوی)، دائره المعارف فرش دستباف ايران (تجدد -دو جلدی) و دانشنامه فرش ايران (دانشگر-4 جلدی) نيز به چاپ رسيده که مورد آخر توسط مرکز ملی فرش ايران تنها دو جلدش روانه بازار کتاب شده که هر کدام از اين موارد نواقصی دارند و از آن جامعيت کافی برخوردار نيستند. فرهنگنامه فرش شرق نيز عليرغم اين که مجموعه‌اي متنوع را گرد آورده ولی به هيچ روی از عمق کافی برخوردار نيست و بيشتر براي مخاطبان عمومی فرش تا محققان تخصصی فرش مورد کاربرد و بهره برداری موثر است.

 از نکات ديگر اين کتاب اين است که بر اساس ادعای مترجم اين مجموعه يک ترجمه صرف نيست و در کنار ترجمه تأليف و تبيين و در مواردی افزون بر گستره هر مطلب است ولی در متن حوزه دخل و تصرف مترجم در متن اصلی مشخص نشده که بهتر بود اين اتفاق در اين مجموعه رخ می‌داد. همچنين بهتر بود مقدمه مولف مستقلاً ارائه می‌شد که متأسفانه نشده.

 با اين حال همانطور که مترجم اشاره داشته است هرچند اين مجموعه جامعيتی کامل در حوزه فرش دستباف ندارد اما در اين برهوت چاپ و مخصوصاً ترجمه کتب مفيد تخصصی فرش دستباف که چيزی جز آلبوم تصاويری پر زرق و برق از فرش و حاصل مطالعه‌ای نظری در فرش نيستند اين مجموعه حرکتی مثبت براي گسترش و تهيه و تدوين مرجع مورد وثوق در حوزه فرش دستباف است که اميدواريم محققان و فرش پژوهان داخل کشور در تهيه و تدوين دائره المعارف فرش بيش از پيش همت گمارند و به زودی زود شاهد رونمايی از دائره المعارف فرش ايران و در ادامه آن فرش جهان باشيم.