انجمن علمی فرش ایران

افول صنعت قالیبافی بروجرد از عرش به فرش

صنعت فرش بروجرد از زمان‌های دور تاکنون از نظر مرغوبیت و زیبایی زبانزد خاص و عام بوده ولی متاسفانه امروزه این صنعت به دلایل مختلفی از سوی متولیان امر مورد غفلت قرار گرفته و به حال خود رها شده است.

اذهان مردم بروجرد پر است از نقش و نگاره‌هایی که زنان بروجردی روزی با عشق از دلاوری‌های مردان این سرزمین بر تار و پود قالی‌ها نگارگری می‌کردند، اما امروز با گذشت سال‌ها از آن روزها دیگر خبری از آن نقش‌های ناب بر پهنه فرش بروجرد نیست. افول فرش بروجرد معلول عوامل مختلفی است که این هنر - صنعت را به انزوا کشانده و موجب از رونق افتادن آن شده است.

 مرور روند تصدی‌گری متولیان در حوزه فرش
مروری بر روند فعالیت‌ها در حوزه صنعت فرش نشان می‌دهد این هنر - صنعت اصیل ایرانی تا سال ۱۳۸۳ تحت نظارت متولیان امر در جهاد سازندگی بوده و پس از آن وزارت بازرگانی (صنعت، معدن و تجارت) عهده‌دار این مسوولیت می‌شود. این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان امر دوره مسوولیت هر کدام از این متولیان با کاستی‌ها و کوتاهی‌هایی همراه بوده تا امروز وضعیت صنعت فرش؛ چه در سطح کلان ملی و چه در سطح شهرستان بروجرد با مشکلاتی دست در گریبان باشد. در این راستا سه سال پیش بود که برای ساماندهی وضعیت بافت فرش در بروجرد خانه فرش در این شهرستان افتتاح شد تا بلکه بتواند بخشی از مشکلات این هنر - صنعت را رفع کند. خانه فرش یک تشکل غیردولتی است که به همت مردم و مسوولان بروجرد در سال ۱۳۸۷ تاسیس شد و تاکنون توانسته امور فرش مربوط به سه تشکل شرکت تعاونی فرش دستباف روستایی، اتحادیه صنفی و تعاونی‌های شهری فرش دستباف را برعهده بگیرد و بر روند فعالیت همه قالیبافان بروجردی نظارت کند.

 کارگاه‌های فرشبافی از مسیر تولید خارج شده‌اند
کارشناس امور فرش اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان بروجرد با آسیب‌شناسی فعالیت کارگاه‌های قالیبافی در بروجرد، از انحراف این کارگاه‌ها از مسیر خود؛ یعنی تولید انتقاد کرد. محمد کیانی در این رابطه اظهار داشت: در این سال‌ها کارگاه‌هایی در سطح شهر مشغول به آموزش بوده که تنها هدف آنها گرفتن هزینه‌های سنگین از کارآموزان فرش بوده است. وی مدعی است که این کارگاه‌ها با گرفتن ۳۰ الی ۱۵۰ هزار تومان برای آموزش فرشبافی از متقاضیان و یاد دادن فقط گره زدن عملا در حق آنان ظلم کرده‌اند. کیانی تصریح کرد: متاسفانه این کارگاه‌ها از مسیر تولید خارج شده و بیشتر به سمت آموزش فرش روی آورده‌اند که این موضوع ضربه سختی بر صنعت فرش شهرستان وارد کرده است. وی معتقد است، این کارگاه‌ها فقط با گرفتن پول از مردم و وعده‌های پرداخت تسهیلات آن هم به افرادی که اصلا تخصصی در زمینه فرش ندارند باعث شده‌اند که تولید فرش به نقطه‌ای از رکود کشیده شود.

 متولی آموزش فرشبافی سازمان فنی و حرفه‌ای است
کارشناس امور فرش اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان بروجرد با تاکید بر اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به مردم در این زمینه اظهار داشت: متولی آموزش فرش سازمان فنی و حرفه‌ای و متولی بیمه‌گری سازمان صنعت و معدن و تجارت است که هر دو این سازمان‌ها وظیفه دارند این خدمات را ارائه کنند. کیانی افزود: با این وجود کارگاه‌ها از این خدمات رایگان ارائه شده توسط دولت سوءاستفاده کرده و با فراخوان مردم و هجوم به روستاها و حواشی شهر در حال ارائه خدمات دولتی به نام خود بوده و با سوءاستفاده از ناآگاهی مردم پول هنگفتی از افراد می‌گیرند. وی ادامه داد: این روند تا به آنجا رسیده که اخیرا برخی از افراد بیکار به سمت تاسیس کارگاه‌های قالیبافی رفته و زمانی که از آنها سوال می‌شود کارگاه را برای چه منظوری می‌خواهند عنوان می‌کنند برای آموزش و به هیچ‌وجه امر تولید در مخیله آنها نیست.

 تسهیلات فرش در کجا هزینه می‌شود؟!
اما در سال‌های اخیر به‌منظور حمایت از فرشبافان در کشور تسهیلاتی به این قشر پرداخت می‌شود که گویا این تسهیلات نیز به گفته متولیان امر به دست فرشبافان واقعی نمی‌رسد. کارشناس امور فرش صنعت و معدن و تجارت شهرستان بروجرد در این رابطه اظهار داشت: متاسفانه تمامی متقاضیان دریافت تسهیلات از فرشبافان نیستند و افراد غیرمتخصص نیز به‌خاطر عدم بضاعت مالی اقدام به گرفتن تسهیلات کرده‌اند. وی با بیان اینکه به‌دلیل عدم نظارت صحیح متولیان امر برخی از فرشبافان تاکنون توانسته‌اند دوبار تسهیلات دریافت کنند، تصریح کرد: این در حالی است که به هر متقاضی مبلغ سه میلیون تومان وام پرداخت می‌شود که در راستای تولید فرش به کار برده نمی‌شود بلکه در دیگر موارد هزینه شده است.

 ۷ هزار قالیباف و فرش‌هایی که بافته نشده است
کیانی تصریح کرد: تعداد هفت هزار عضو زیر نظر خانه فرش و امور فرش شهرستان فعالیت می‌کنند که از این تعداد دو هزار و ۵۰۰ قالیباف بیمه شده است. کارشناس امور فرش اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان بروجرد ادامه داد: در حال حاضر از این تعداد فرشباف در شهرستان عملا تولید فرشی دیده نشده و با توجه به این وضعیت ما اصلا وضعیت خوبی در صادرات فرش نداریم.
وی گفت: وضعیت کنونی تولید فرش در شهرستان رضایت‌بخش نیست و مشخص است که متولیان امر در این زمینه کوتاهی کرده اند.
کیانی در پایان سخنان خود یادآور شد: با پافشاری روی طرح ساماندهی آموزش و تولید فرش به‌منظور برگرداندن کارگاه‌ها از مسیر منحرف‌شده می‌توانیم بگوییم تولید از لحاظ کمی و کیفی بهبود خواهد یافت. وی افزود: با اجرای این طرح می‌توانیم زمینه صادرات را با توجه به سابقه و ظرفیت‌های موجود در صنعت فرش بروجرد فراهم کنیم.

 سودجویانی که صنعت فرش بروجرد را به رکود کشاندند
اما رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان بروجرد نیز با طرح مشکلات یاد شده، گفت: یکی از پتانسیل‌های خوب شهرستان بروجرد فرش است که متاسفانه توسط متولیان امر مورد غفلت قرار گرفته است.
مرضیه مرادی افزود: با رهاسازی صنعت فرش طی چند سال گذشته راه برای سودجویی برخی افراد باز شده که عملا این صنعت را به رکود کشانده است.
وی تصریح کرد: وجود کارگاه‌های غیراستاندارد در سطح شهرستان باعث شده تولید فرش فراموش شده و تنها این کارگاه‌ها به حوزه آموزش و آن هم نه در قالب استانداردها بپردازند که این امر موجب شده فرش بروجرد در مهجوریت قرار بگیرد.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان بروجرد در پایان افزود: امید است با اجرای طرح ساماندهی آموزش و تولید فرش این صنعت فراموش‌شده دوباره احیا شود.
به هر روی، زمانی را از دست داده‌ایم و با رشد هر روزه کارگاه‌های غیراستاندارد فرشبافی از هدف واقعی خود یعنی رونق بخشیدن به هنر- صنعت فرشبافی در بروجرد دور شده‌ایم.
 حال زمان آن رسیده است که با اصلاح مسیر و نظارت هر چه بیشتر روزگار خوب فرش بروجرد را دوباره احیا کنیم، احیای این صنعت علاوه‌بر نظارت متولیان امر نیازمند تلاش بیش از پیش فرشبافان بروجردی است تا شاید دوباره تولدی دیگر برای فرش بروجرد در عرصه جهانی را به نظاره بنشینیم.

منبع: فــــــــرهیختگان آنلاین