انجمن علمی فرش ایران

علیرغم تمام مشکلات فرش ایران به حیات خود ادامه خواهد داد

گفت و گوی نشریه دانشجویی دانشگاه بیرجند با محمدرضا عابد (مدیرعامل و رییس هیأت مدیره شرکت سهامی فرش ایران)

 شرح گفتگو

  از شرکت سهامی فرش برایمان بگویید.

  در اوایل قرن حاضر، چندین شرکت خارجی کوچک و بزرگ در مناطق مشهوری از ایران نظیر همدان، اراک، کرمان و تبریز مشغول تولید و صادرات فرش ایران بودند. حوزه نفوذ و قدرت این شرکت ها که درآمدهای زیادی عاید آنها می شد دولت وقت را متوجه آسیب های آتی و تبعات بلندمدت آن کرد و به همین علت از سوی وزارت اقتصاد ملی، موسسه قالی ایران تشکیل شد. کمی بعد در راستای همین سیاست، کلیه شرکت های خارجی حاضر در عرصه تولید و صادرات فرش ایران منحل شدند و مقرر شد برای نظارت و توسعه امور فرش ایران، شرکتی به نام شرکت سهامی فرش ایران تأسیس شود. این شرکت تا به امروز نزدیک به هشتاد سال است که همچنان در حوزه تولید، فروش و صدور فرش دستباف ایران فعال است.

  در واقع از سال 1314 شرکت سهامی فرش ایران به عنوان یک شرکت دولتی دست اندرکار آموزش، ترویج، تولید و توسعه تجارت فرش دستباف ایران بوده است.

  این شرکت هم‌اکنون با برخورداری از تعداد 24 شعبه تولیدی در بیش از 500 روستا و 100 شهر و شهرستان، به عنوان بزرگترین تولیدکننده فرش دستباف کشور، با بیش از 5000 دار قالی، بیش از 10000 نفر قالیباف ماهر را در اختیار دارد.

  این شرکت مرغوب ترین مواد اولیه قالیبافی را که به طور مستقیم در کارخانجات تولید مواد اولیه متعلق به خود فرآوری می شود در بافت انواع فرش های دستباف مورد استفاده قرار می‌دهد.

  از تازه ترین اقدامات شرکت به چه مواردی می توان اشاره داشت؟

  به تازگی و همزمان با دهه فجر و به مناسبت هفتاد و هفتمین ﺳﺎل ﺗﺎﺳﯿﺲ ﺷﺮﮐﺖ ﺳهاﻣﯽ ﻓﺮش ایران، ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎه دستبافته های این شرکت در ﻣﺤﻞ دایﻤﯽ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎه های ﻣﺠﻠﺲ شورای اسلامی برگزار شد.

  این نمایشگاه که توسط نایب رییس مجلس افتتاح شد، با استقبال و بازدید موثر نمایندگان مردم رو به رو شد و مجلسیان بیش از پیش با هنر- صنعت فرش دستباف و ویژگی ها و توانمندی های آن آشنا شدند.

  در اﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎه دستبافته هایی از ۲۴ ﺷﻌﺒﻪ اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖ در ﺳﺮاﺳﺮ اﯾﺮان ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪ و در کنار آن از دو فرش بزرگ پارچه دایره ای شکل نیز که توسط شرکت سهامی فرش ایران و به سفارش دربار کشور عمان بافته شده است، رونمایی شد .
یکی دیگر از اقدامات اخیر شرکت، فراهم ساختن مقدمات برپایی نمایشگاه قالی دستباف ایرانی در اتریش است.

  قرار است کنفرانس و نمایشگاه قالی دستباف ایران اردیبهشت ماه سال آینده در وین به عنوان پایتخت فرهنگی اروپا برگزار شود و فرش دستباف ایران دارای ارزش های متعدد انسانی و زیست محیطی است که می تواند دستمایه برگزاری چنین رخدادی در عرصه برون مرزی و با همراهی سازمان ملل متحد باشد.

  این رویداد با همکاری مستقیم دفتر منطقه ای بهترین تجارب و راهبری محلی برنامه اسکان بشر ملل متحد و شرکت سهامی فرش ایران برگزار خواهد شد.

  حال و روز فرش دستباف در شرایط کنونی اقتصاد کشور چگونه است؟

  بر این باورم که علی رغم دشواریها، در شرایط اقتصاد مقاومتی بیش از پیش باید به فرش دستباف توجه شود.

  کشورهای متخاصم جمهوری اسلامی ایران تلاش دارند به بخشهای مختلف فعال در گردش چرخ اقتصادی کشور فشار وارد کنند. یکی از این نقاط، ابزار و فناوری است. همچنین مواد اولیه به عنوان یکی از نقاط هدف محسوب می شود. و دیگر نقطه مورد فشار، سرمایه است.

  فرش دستباف ایران این امکان را دارد که در موضوع اقتصاد مقاومتی و در شرایط سخت تر شدن تحریم ها به کمک اقتصاد و اشتغال در کشور بیاید.

  تحریم کنندگان حتی الامکان تلاش می کنند تا ابزار و فناوری های لازم برای رونق تولید و تجارت را در اختیار ما قرار ندهند و ایرانیان را از دانش فنی در بسیاری از حوزه ها نیز محروم سازند. اما هنر- صنعت فرش دستباف این امکان را به ما می دهد که در این زمینه تحریم کنندگان را ناکام سازیم.

  فرش دستباف صنعتی بومی و قدیمی در کشور ما است که همه ابزارو تجهیزات مورد نیاز آن در داخل کشور تولید و عرضه می شود و بی نیاز از واردات است. دانش فنی و مهارت تولید در سبکها و تکنیکهای مختلف بافت نیز در داخل کشور وجود دارد و از این بابت روی این هنر-صنعت در حوزه اقتصاد مقاومتی می توان تکیه کرد.

  یکی از نقاطی که ممکن است تحریم کنندگان در ایجاد بحران و فشار برای صنایع داخلی توفیق یابند، در تامین مواد اولیه است. این حوزه در صنایعی مشکل زا خواهد بود که عمده مواد اولیه مورد نیاز آنها از خارج از کشور تامین می شود حال آنکه فرش دستباف بیشترین مواد مورد نیاز خود را از داخل تامین می کند و پشم و پنبه و ابریشم و رنگدانه های مختلف تا حد زیادی در داخل کشور قابل تامین هستند.

  از سوی دیگر بسیاری از صنایع بزرگ برای ایجاد یا تجهیز و تکمیل نیازمند سرمایه گذاری فراوان هستند ولی هنر- صنعت فرش دستباف برای راه اندازی و ایجاد اشتغال به سرمایه گذاری اندکی نیاز دارد.

  شاید در شرایط تحریم و فشارهای اقتصادی و یا ناامنی برای سرمایه گذاری، سرمایه داران تمایلی به مصرف کردن ارایی خود در صنایع بزرگ و با ریسک بالا نداشته باشند اما سرمایه اندک مورد نیاز برای راه اندازی کارگاه قالیبافی می تواند انگیزه مناسبی را در حزه اقتصاد مقاومتی ایجاد کند.

  از این منظر می توان گفت که دنیا خواهان و خریدار فرش ایرانی است و می توان اقتصادی فعال و پویا را رقم زد و از فشار و چنبره تحریم ها گذرکرد.

  نوآوری در طرح و نقش فرش ایرانی و تلاقی آن با حفظ اصالت ها را چگونه ارزیابی می کنید؟

  هنر- صنعت فرش ایران از نوآوری بی نیاز نیست و همیشه در طول تاریخ طولانی خود سرشار از ابداعات تازه و نوآوری ها بوده است. اما مهم آن است که این ابداعات بر بستر و با تکیه بر همان اصالت های پیشین شکل بگیرد. یعنی با وجود اعمال انواع سبک ها و ایده های تازه، باز هم مخاطب آشنا به فرش ایران این دستبافته های تازه و طرح و نقشه های جدید را فرش ایرانی بداند.

  رفتن به سمت بازارهای جدید و تطبیق تولیدات با سلایق مشتریان تا جایی مطلوب و ارزشمند است که به اصالت ها لطمه وارد نکند و از چارچوب و حد و مرزهای فرش ایرانی خارج نشود.

  از نقش دانشجویان فرش در این هنر- صنعت برایمان بگویید.

  به اعتقاد من دانشجویان فرش با فکر و اندیشه جوان خود و پویایی و نشاطی که دارند به بهترین شکل ممکن می توانند حیاتی تازه را به هنر- صنعت فرش دستباف ایران وارد کنند به شرط آنکه خود را تجهیز کرده و تنها به آموخته های دانشگاهی اکتفا نکنند.

  این حوزه نیاز به خلاقیت های تازه و نیروی جوانی دارد اما اگر دانشجویان به آموزه های مقدماتی که در دانشگاه فرا می گیرند بسنده کنند، نخواهند توانست سهم خود را به خوبی بازی کنند.

  در سال های اخیر که دانش آموختگان این رشته به بازار کار وارد شده اند، کم نبوده اند کسانی که به علت مجهز نبودن کامل به دانش و تجربه از فرش فاصله گرفته اند و از آن سو هم کم نبوده اند افرادی که به خوبی جایگاه خود را در این هنر- صنعت پیدا کرده اند و به موفقیت های خوبی هم رسیده اند.

  آینده این هنر- صنعت را چگونه می بینید؟

  هرچند که ناملایمات زیاد است و شاهد مشکلاتی همچون افزایش قیمت مواد اولیه و یا کاهش تعداد بافندگان فعال هستیم اما تاریخ نشان می دهد که فرش ایرانی علی رغم همه سختی ها، هجوم های خارجی، تنگناهای اقتصادی و... همواره به حیات خود ادامه داده است.

منبع: سایت شرکت سهامی فرش ایران