مهدی رجائی مدرس فرش دانشگاه هنر اصفهان از فرش اراک می گوید
گفتگو از زینب کریمی دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر
مختصری راجع به خودتان بفرمایید و جمع آوری طرح و نقش های فرش های اراک
اینجانب مهدی رجایی هستم متولد اراک. مدرک کارشناسی خود را در رشته ی فرش گرایش طراحی دانشگاه تهران (دانشکده پردیس اصفهان) دریافت کردم و در محضر استادان ارجمندی چون استاد جعفرقلی دادخواه و استاد شکرانی و استاد فرهادیه در طراحی شاگردی کردم.مقطع کارشناسی ارشد را نیز در رشته ی هنر اسلامی و گرایش سفال و سرامیک در دانشگاه کاشان به پایان رساندم و از محضر دکتر چیت سازیان و دکتر عباس اکبری استفاده نمودم.
پیرامون جمع آوری طرح های فرش اراک باید بگویم که افراد مختلفی در این زمینه اقدام کرده اند از جمله خانم شیرین سوراسرافیل که البته هیچ یک به طور کامل طرح های منطقه را معرفی نکرده اند اما امروزه حدود بیست طرح مهم در این منطقه بافته می شود که برخی با سایر مناطق مشابهت دارند مثل انواع لچک و ترنج و برخی خاص ویژه ی اراک است مثل طرحهای گل حنا و طرح جغرافیا...
ازمشخصات عمومی (طرح و نقش و رنگ) فرش های منطقه اراک (ساروق فراهان و سرابندو...)برایمان بگویید.
مشخصات عمومی در طرح ها استفاده از طرح های واگیره ای مثل دسته گلی ،ماهی درهم ،بته میر و گل حنا و همچنین پوشاندن تمام سطح با نقوش است به استثنای طرح کف ساده و از مشخصات رنگ این منطقه استفاده از رنگ های قرمز لاکی و سرمه ای در اکثر زمینه ها و همچنین استفاده از رنگ های محدود د رترکیب بندی کلی فرش هاست.از مشخصه های نقوش می توانم به استفاده از نقوش تکراری در زمینه بویژه بته و ماهی در هم و...اشاره کنم و همچنین استفاده از نقوش شکسته و گردان.
دلایل تبدیل شدن اراک به یکی از قطب های مهم فرش ایران و رکود آن در چند دهه ی اخیر چیست؟
اراک به دلیل داشتن فرش هایی با ارتفاع پرز دو سانتیمتر به بالا و اصطلاحا گوشتی بودن فرش ها و داشتن پاخور مطلوب مورد توجه اروپایی ها هم همچنین آمریکایی ها قرار گرفت و با توجه به وجود نیروی کار فراوان قبل از صنعتی شدن اراک در دهه ی چهل یکی از مناطق چهارگانه ی مهم فرشبافی ایران شد.
مهمترین دلایل رکود فرش اراک نیز صنعتی شدن اراک و جذب نیروی کار به صنعت و از طرفی بسته شدن بازار آمریکا بود که البته مهاجرت روستاییان به شهر نیز موجب کاهش تولید گردید.
به نظر شما اگر فرش اراک را با همان طرح و نقش و رنگ در مناطقی خارج از این منطقه احیا کنیم اصالت این فرش حفظ خواهد شد؟
این بسته به تعریف اصالت دارد.اگر اصالت را در اقلیم بدانیم جواب بنده منفی است.نظر شخصی بنده این است که احیا این هنر-صنعت در اطراف اراک و در روستاهای اطراف اراک و روستاهای اطراف فراهان و ساروق و...بسیار بهتر و مناسب تر از احیا آن در سایر نقاط کشور است.
مشکلات امروز فرش اراک را به طور کلی در چه چیزی میدانید
به صورت تیتر وار عرض می کنم :
عدم تمایل جوانان به بافت، طراحی و سایر فعالیت های مرتبط با فرش.
پایین بودن سطح قدرت خرید مردم برای خرید فرش دستباف.
بسته بودن بازارهای عمده فرش از جمله آمریکا و کانادا.
عدم تمایل تاجران به سرمایه گذاری در این بخش.
در پایان اگر صحبت یا پیشنهادی دارید بفرمایید.
مهمترین پیشنهاد بنده این است که با توجه به مشکلات فوق و امکان نداشتن تولید در سطح انبوه بخش های پژوهشی و افراد پژوهشگر به ثبت و ضبط دقیق و همه جانبه در تمام نقاط ایران بپردازند تا در زمان مناسب بتوان مجددا از آنها جهت تولید استفاده نمود.
مهمترین سوابق حرفه ای مهدی رجائی
متولد 1357 اراک
کارمند تمام وقت دانشکده فنی و حرفه ای سما اراک
ایمیل :mahdi_radjaei @yahoo.com
سوابق تحصیلی
کارشناسی رشته فرش گرایش طراحی از دانشگاه هنر تهران(دانشکده پردیس اصفهان)، کسب رتبه اول
کارشناسی ارشد رشته هنر اسلامی گرایش سفال و سرامیک از دانشگاه کاشان دانشکده هنر و معماری
سوابق آموزشی
تدریس در دانشگاه هنر اصفهان.
تدریس در دانشکده فنی و حرفه ای سما واحد اراک.
تدریس در آموزشکده فنی و حرفه ای اطهر.
تدریس در موسسه آموزشهای آزاد دانشگاه اراک.
دروس تدریس شده
تاریخ فرش، اقتصاد فرش، شناخت انواع مختلف نقوشی قالی ایران ، بررسی طرح ها و نقوش قالی ایران، شناخت طرح و نقش گلیم، شناخت بازارهای جهانی فرش دستباف، طراحی فرش، هندسه نقوش، هندسه ترسیمی، ترسیمات هندسی، پرسپکتیو، صفحه آرایی، طراحی تحلیلی، طراحی پایه، گرافیک محیطی، شناخت هنر گرافیک، تکنولوژی کارگاه گرافیک، معماری اسلامی.
سوابق پژوهشی مقالات علمی
گردآوری و طبقه بندی طرح فرشهای دستباف شهرستان اراک.
تجزیه و تحلیل طرح ((گل حنا)) از طرح های اصیل فرش اراک.
نشوی واقف یک نقطه ز اسرار وجود شطحی بر مقام نقطه در ادب و هنر.
مقایسه تطبیقی نقوش آثار هنری دوره ساسانی و سفالینه های اوایل دوره اسلامی.
کوره عرفان معرفی تعدادی از نمادهای عرفانی به کار رفته در هنر کاشی کاری.
استاد راهنمای بیش از 20 پروژه نهایی دانشجویان گروه گرافیک آموزشکده های سما و اطهر.