فرش کاشان سرشار از مباحث زیبایی شناسی است
گزارش و تصاویر از شهدخت رحیم پور
هفدهم اردیبهشت ماه سخنرانی استاد محسن محسنی پیشکسوت فرش ایران در دانشگاه کاشان و با حضورجمعی از اساتید، دانشجویان، تجار و تولید کنندگان فرش کاشان برگزار شد.
محقق و پیشکسوت فرش ایران گفت: فرش کاشان بنا به سابقه هنری و مهارت های ملموس و ناملموس غنی و سرشار از زیبایی و مباحث زیبایی شناسی است. استاد محسن محسنی، از تلاشگران ثبت جهانی پرونده فرش کاشان دردانشگاه کاشان افزود: دلیل به ثبت رسیدن فرش کاشان در فهرست یونسکو این است که کاشان صاحب فن، صنعت و صاحب هنر فرش ایران است.
وی، با بیان اینکه در میان شهرهای ایران هنر فرش کاشان از همه پیشکسوت تراست اظهار داشت: قدمت و پیشینه کاشان در فرش بافی و سبک فارسی بافی آن با خصوصیاتی که به نام میراث ناملموس شناخته می شود بسیار مشهور است.
استاد محسنی با اشاره به اینکه، کاشان میراث دار این هنر و اندیشه است خاطر نشان کرد: تنها هنر فرش دستبافت کاشان است که تاکنون هیچگونه دخل و تصرفی در آن پیش نیامده و به صورت بکر باقی مانده است.
این پژوهشگر با بیان اینکه زبان فرش تصویری است یادآورشد: کاشان، در میان هنرهای دستی و بخصوص فرش دستباف جایگاه ویژه و منحصر به فردی دارد و جلوه گاه اندیشه های لطیف انسانی است.
استاد محسنی ضمن اشاره به اهمیت فرش کاشان اظهار داشتند: فرش کاشان به عنوان سنبل فارسی بافی در سال 2010 میلادی به ثبت جهانی رسیده است.
استاد محسنی همچنین افزود: فرشبافی کاشان هم دارای فرش عشایری و هم فرش شهری باف است که فرش‌های میمه و جوشقان نمونه های فرش عشایری کاشان هستند. از نظر تاریخی کاسیان یا کاشی ها توانستند در تاریخ کهن خود با فلاحت و صناعت بر طبیعت پیروز شوند و ادامه این توان را در بعدهای متفاوتی می توان مشاهده نمود. یکی از موارد مهم توان کاشی ها درفرش بافی ست. این مهم که در دوره صفویه با حمایت پادشاهان در همزمانی با اروپا و رونق ماشین‌های نساجی و چیت و فاستونی آغازشد. در تطابق با رنسانس غرب در ایران انواع هنرها به حرکت در آمد تا دوره ی قاجاریه آثار نیک و بد آنها وجود داشت و با طلوع دوباره صنایع در معماری و نساجی و ابریشم شناسی و عملیات ابریشم، دولاتابی و چندلاتابی و گلابتون و مفتول های طلا به کار برده می شد خاص مردم کاشان بود. اول قرن دهم که رنسانس ایران آغاز شد نقش اول را کاشانی ها داشتند و قالی شاه عباسی، اولین قالی شاه عباسی اصیل اهدا به حرم امام رضا با گلهای شاه عباسی درشت محصول کار کاشانی هاست.
این استاد پیش کسوت اشاره داشت: اهمیت قالی کاشان در دوره های متفاوت پیوسته ماندگار بوده است و مهارت های بافتن قالی که جز میراث ناملموس این دیار کهن بوده در سال 2010 به عنوان نخستین نوع قالی شهری باف و فارسی به ثبت جهانی رسید. پیشینه هنری مردم کاشان در ابریشم بافی و کلیاب کشی که اصل این واژه لغتی کاشانی ست برای جهانیان شناخته شده است. توان بافت قالی ، رنگرزی طبیعی، طراحی زیبا سبب توجه به فرش کاشان و معرفی آن برای جهانیان بوده است. رنگرزی طبیعی اساتید رنگرزی بخصوص استاد ستاری، طراحی و تلاش در تولید توسط خانواده افسری و بافت کارگاهی که تاکید بر روحیه کار جمعی دارد از شاخصه‌های معرفی فرش کاشان به جهانیان بوده است.
استاد محسنی خاطر نشان کرد: آوازه قالی کاشان به بافندگان توانا و خوش ذوق آن ارتباط دارد که نسل به نسل هنر خود را منتقل کرده اند و کاشان می تواند فرش های اصیل تر و بهتر و زیباتر تولید کند که در ظاهر زیبایی فرش تبریز ولی استحکام و مقاومت فرش کاشان را داشته باشد.
وی به قدمت و اصیل بودن تهیه مواد اولیه فرش دستبافت کاشان اشاره کرد و افزود: کاشان تنها شهری است که از رنگ های گیاهی بومی، سنتی و طبیعی در رنگرزی فرش استفاده می کنند.
به گفته وی، رنگرزی از جمله صنایع دستی مرتبط با قالیبافی کاشان است که قدمت آن با صنایع نساجی یکسان بوده است.
محقق و پیشکسوت فرش حفظ و احیاء فرش دستباف کاشان را وظیفه همگان دانست و افزود: بایستی تلاش شود که از این میراث گرانبها که در انزوای خانه ها در شرف انهدام است محافظت و احیا شود.
در پایان از طرف برخی از سازمانها و ادارات شهرستان و دانشگاه کاشان از تلاش های محسن محسنی برای ثبت مهارت های سنتی بافت فرش کاشان در یونسکو تقدیر شد.
این نشست به همت گروه فرش دانشکده هنر و معماری دانشگاه کاشان وبا همکاری شعبه کاشان انجمن علمی فرش ایران و انجمن علمی دانشجویی فرش این دانشگاه دایر شد.
منبع: روابط عمومی دانشگاه کاشان