انجمن علمی فرش ایران

  مرمت قالی

  پیشینه و مرمت قالی از بدو تولد آن وجود داشته است. اگر چه به آن به عنوان یک هنر ارج داده نمی‌شده است. مرمت کار تنها با فرش کهنه سر و کار نداشته و ندارد. به عبارتی مرمت کار پوشاننده عیب بوده. مرمت یک مرحله قبل از فروش فرش است به همین دلیل نامی از مرمت کار نبوده چرا که اگر نامی از او می‌بود عیوب نیز مشخص می شده است.

  روش های مرمت دو نوع است:مرمت ایتالیایی – مرمت آمریکایی

  در مرمت ایتالیایی احترام به اثر هنری و احترام به مرمت کار یک اصل است. مثلا یک فرش که با زمینه کرم آسیب دیده باشد سعی می شود رنگ قسمت آسیب دیده روشن تر یا تیره تر انتخاب شود که آثار مرمت در فرش دیده شود.

  در مرمت آمریکایی قسمتی از فرش که باید مرمت شود سعی بر آن است که کاملا شبیه سازی صورت گیرد به گونه ای که تفاوت قسمت مرمت شده با قسمت مرمت نشده معلوم نباشد.

  این دو روش مرمت هم در فرش و هم در مورد سایر اشیای هنری کاربرد دارد.

  روش مرمت بازار، یا علمی است که بر مبنای علم مرمت کار میشود (همان مرمت ایتالیایی ) ویا شیوه بازاری که فرش به گونه ای مرمت می‌شود که ایراد فرش قابل تشخیص نباشد (روش مرمت آمریکایی).

  معمولا در مرمت فرش سن فرش ملاک مهمی است که از این نظر فرشها به سه دسته تقسیم می‌شوند. فرش‌های 1 تا 30 سال (فرش‌های نو) از 30 تاا 100 سال و از 100 سال به بالا(فرشهای عتیقه ای)

  ارزشیابی و تعیین سن در مورد قدمت مهم است. مثلاً قدمت فرش تا 30 سال باید بر مبنای روش آمریکایی باشد و هیچ گونه تغییر رنگ نداشته باشد و مکانیسم کار به گونه ای باشد که فرش مانند روز اول شود.در قدمت 30 تا 100 سال، معمولا روش مرمت به سبک ایتالیایی ست و ارزش فرش در قدمت فرش نهفته است. در فرش با سن 100 سال به بالا، در وضعیت فعلی فرش را حفظ می‌کنند که خرابی فرش بیشتر نشود مثلا ممکن است2 تیکه فرش با این قدمت پیدا شود در این مواقع نمی‌توان آن‌ها را بهم بند زد و فرش جدید ساخت. در این مواقع یک پارچه سفید بر سطحی بدون خلل وفرج پهن می کنند و تیکه های فرش را روی پارچه قرار می‌دهند تا قطعات فرش بیشتر آسیب نبینند.

  پرسش این است که آیا هر فرشی را میتوان مرمت نمود؟ یا اینکه هر فرشی ارزش سوزن خور نمودن را دارد یا نه؟ پاسخ این است که در این مواقع تشخیص با کارشناس مرمت فرش است بر مبنای سن فرش

  از طرفی مبنای قیمت مرمت فرش، رجشمار فرش، کهنگی و سختی کار است. (از درس گفتارهای استاد حاجی زاده استاد مرمت دانشکده هنر دانشگاه بیرجند)

  به طور کلی مرمت یا تکمیل یک مرحله تولید فرش است که می توان برای آن استاندارد تعریف نمود تا علاوه بر تاثیر کیفیت فرش ارزش کار مرمت کاران نیز در پروسه تولید فرش شناسانده شود. مرحله ای بسیار پر کاربرد که از زمانی که فرش از دار جدا می شود تا ورود کالا به بازار بر روی فرش‌های نو حائز اهمیت است و بر روی فرش‌های پا خورده و دارای قدمت، سبکی متفاوت از کار است.

  شناخت کیفیت مواد اولیه، رنگرزی فرش، سبک بافت فرش، آشنا بودن با کم کاری‌هایی که ممکن است در هر کدام از مراحل فرآیند فرش صورت گیرد و هر آنچه که با ساختار فرش در ارتباط است در هر چه بهتر انجام دادن کار یک مرمت کار مهم است.

  شهدخت رحیم پور (کارشناس بافت و مرمت قالی)