دوفصلنامه علمی گلجام

این مقاله در پی بررسی میزان و عوامل موثر بر رضایت شغلی بافندگان فرش دستباف است که اطلاعات آن از طریق پرسشنامه طی تحقیق در بین ۸۳۴ نفر از بافندگان استانهای آذربایجان شرقی و اصفهان در سال ۱۳۸۲ جمع آوری شده است. در این تحقیق با تکیه بر الگوی نظری تلفیقی،‌نقش متغیرهای ذهنی و عینی در میزان رضایت بافندگان فرش مورد بررسی قرار می گیرد.

 امروزه در فرآیند تولید هر نوع کالا، مساله تامین یکی از مسائل عمده متولیان تولید است زیرا در صورت عدم توجه لازم به آن تولید دچار مشکلات فراوان و رکود می گردد و سهم محصول در بازار رقابت حفظ نخواهد شد. وجود نظام تامین مطلوب و یکپارچه در صنعت تولید و فرآوردی ابریشم،‌به دلیل شرایط خاص این محصول از قبیل فصلی بودن،‌حجیم بودن،‌فسادپذیری،‌تعدد فعالیت های فرآوری محصول نهایی(نخ)،‌کوچک و پراکنده بودن واحدهای کشاورزی،‌تمرکز مصرف کنندگان(بافندگان) در مراکز شهرهای خاص و پایین بودن قیمت و غیره،‌امری است که مورد توجه و تایید قرار گرفته است. در این مقاله می خواهیم با استفاده از مدل مفهومی ارزیابی عملکرد زنجیره تامین(اس سوهال) و استفاده از زیر متغیرهای این مدل،‌وضعیت موجود در زنجیره تامین نخهای ابریشمی و علل اثرگذار زنجیره تامین بر رقابت پذیری زنجیره تامین صنعت را بررسی کرده و پس از آن راهکارهایی برای بهبود عملکرد زنجیره ارائه نماییم. این مدل بر این مبنا عرضه شده تا عملکرد مدیریت زنجیره تامین که با چندین شاخص توصیف شده است،‌ با این رویکرد بهبود یابد. در انتها دو فرضیه اصلی و یازده فرضیه فرعی در جهت بهبود عملکرد زنجیره ارائه کرده و صحت آنها را آزموده ایم. بررسیها حاکی از این است که بهبود عملکرد زنجیره تامین متاثر از متغیر مکان یابی تولید و متغیر عدم اطمینان است و فعالیتهایی که در مکان یابی تولید و سنجش اطمینان زنجیره انجام می شود. می تواند راهنمای مناسبی برای این امر باشد.

یکی از برنامه های بهبود بهره وری،‌ ارتقای کیفیت محصولات است و کیفیت بالاتر، شرط لازم و کافی برای ارتقای بهره وری محسوب می شود. همان گونه که فعالیت های اقتصادی پیوسته در حال توسعه است، انتظارات و نیازمندیهای مشتریان نیز در حال دگرگونی است. افراد همواره خواهان کیفیت بهتر هستند. امروزه اداره یک فعالیت اقتصادی، بیشتر به مسابقه کیفیت شباهت دارد و تسامح در کیفیت، به منزله نفی نقا و تداوم فعالیتهای اقتصادی است. از سوی دیگر صنایع دستی به عنوان بخشی مهم و تاثیر گذار در ساختار اجتماعی، فرهنگی، هنری و اقتصادی، نقش مهم و ارزنده ای در توسعه اقتصادی و فعالیتهای فقر زدایی کشورها( به ویژه جهان سوم) ایفا می کند. مهر اصالت سازمان یونسکو در خصوص صنایع دستی که در صورت احراز شرایطی چون اصالت، هویت ملی،‌ابداع و نوآوری،‌رعایت جنب های کاربردی و مسائل زیست محیطی و قوانین کار و حقوق مالکیت معنوی و نیز داشتن بازار مناسب به منظور تداوم تولید و حضور در بازارهای مقصد و در نهایت ارتقای کیفیت و بسط و توسعه صنایع دستی،‌اعطا گردیده و در راستای صیانت از کیان فرهنگی و هنری ملتها است امری مهم و ممدوح و شایسته توجه و تاکید دست اندرکاران است. مهر اصالت یونسکو که توسط دفتر بانکوک و با همکاری انجمن توسعه و ترویج صنایع دستی آسه آن (AHPADA) در سال ۲۰۰۱ در آسیا تاسیس شد، در سال۲۰۰۴ به بخشهای جنوب آسیا و آسیای مرکزی و از سال ۲۰۰۶ به شرق آسیا، آفریقا، اروپا و امریکا تسری یافت.این برنامه اهدافی چون تداوم و تقویت دانش سنتی و مهارتهای هنری را که در نهایت به حافظت و صیانت از تنوع فرهنگی ملتها(مناطق مختلف)منتج می شود،‌تعقیب می کند. ایران در اولین سال مشارکت خود در این برنامه بین المللی که در مهر ماه سال جاری ۱۳۸۶ در شهر دوشنبه تاجیکستان برگزار گردید، شش مهر اصالت دریافت کرد. با توجه به اهمیت فرهنگی،‌هنری و اقتصادی موضوع،‌مقاله حاضر تلاشی در جهت معرفی بیشتر و تبیین این مهر محسوب می شود. 

هدف این مطالعه، بررسی نیازهای بهداشتی جامعه قالی‌بافان کشور و ارائه الگوی مناسب رفع آن‌ها با استفاده از راهبرد نیازسنجی بهداشتی است. جامعه آماری این بررسی، قالی‌بافان تمام‌وقت کشور بوده که از بین آن‌ها نمونه‌‌ای به حجم ۶۸۸‌،‌۱ نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای و در استان‌های آذربایجان شرقی، فارس، کرمان، مرکزی، کردستان، گلستان، مازندران و خراسان انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گرفته است. یافته‌های این بررسی حاکی از آن است آگاهی قالی‌بافان در مورد شرایط ابزار کار مطلوب نیست. به‌علاوه غالب ابزارهای کار و کارگاه‌های قالی‌بافی فاقد استانداردهای لازم بهداشتی است. از حیث بهداشت فردی و عمومی، قالی‌بافان وضعیت مطلوبی نداشته و غالباً به عوارض ناشی از کار قالی‌بافی در شرایط نامناسب مبتلا شده‌اند. بهبود وضعیت بهداشتی کارگاه‌های قالی‌بافی و ارتقای سلامت قالی‌بافان مستلزم توجه جدی و اقدامات هماهنگ نهادهای ذیربط در زمینه حمایت‌های قانونی و بیمه‌ای و توسعه آموزش‌های کاربردی است. 

انجمن علمی فرش ایران به‌عنوان یک نهاد غیر‌دولتی متشکل از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، مدرسان، محققان، دانش‌آموختگان و دانشجویان فرش در قالب اعضای پیوسته، وابسته، مرتبط و دانشجویی به‌عنوان بزرگ‌ترین تشکل علمی فرش ایران از سال ۱۳۸۱ تشکیل شده است. هدف این انجمن همان‌گونه که در اساس‌نامه آن مشخص شده گسترش و پیشبرد و ارتقای علم و توسعه کمّی و کیفی نیروهای متخصص و بهبود بخشیدن به امور آموزشی و پژوهشی در زمینه‌های مربوط به فرش است. وظایف و فعالیت‌های این انجمن نیز به این شرح است:

 تعدادی موزه فرش نیز در ایران تأسیس شده که برخی از آن‌ها به‌صورت تخصصی به نمایش آثار فرش دست‌باف می‌پردازند و برخی دیگر دارای مجموعه‌های ارزشمندی از فرش ایران هستند. اهم این موزه‌ها عبارتند از:

موزه فرش ایران: موزه فرش ایران در ۲۲ بهمن ماه ۱۳۵۶ افتتاح شد. ساختمان موزه فرش ایران معماری شکیل و چشم‌گیری دارد که آذین‌های نمای بیرونی آن شبیه به دار قالی است. سطح نمایشی موزه مساحتی برابر ۳۴۰۰۰ مترمربع را در بر می‌گیرد که شامل دو تالار است و برای نمایش انواع قالی‌های دست‌بافت و گلیم مورد استفاده قرار می‌گیرد. این موزه فعالیت خود را با نمایش ۲۷۵ تخته فرش آغاز کرد و سپس با خریداری از منابع داخلی و خارجی و انتقال برخی فرش‌های سایر موزه‌ها، از جمله کاخ موزه گلستان، این تعداد افزایش یافت.
موزه فرش آستان قدس رضوی: گنجینه فرش در تاریخ هجدهم تیر سال ۱۳۷۷ شمسی افتتاح گردید. فضای این موزه در حدود ۹۷۰ مترمربع و در دو طبقه  است. از فرش‌های نفیس این گنجینه می‌توان به قالی عصر صفوی با قدمت پانصد ساله و قالی هفت شهر عشق اشاره نمود. پرده‌های زیبایی از دوران قاجاریه نیز در این گنجینه در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته‌اند. آثار هنرمندان برجسته ایران در این موزه به نمایش گذاشته شده است. از جمله این هنرمندان می‌توان به ارجمند کرمانی، محمد نقاش مشهدی، محمد ولد کرمانی، محمد امین کرمانی، حاج یدالله صفدرزاده حقیقی، حاج فیض‌الله صفدرزاده حقیقی، صیرفیان و حاج محمد نوبری نام برد. بیش از ۶۰۰ تخته فرش بافته شده در مناطق کرمان، کاشان، تبریز، خراسان، سنندج، اصفهان و لاهور پاکستان در این مجموعه به چشم می‌خورد که در زمان‌های مناسب به معرض تماشا گذاشته می‌شود. 
موزه فرش بنیاد فرهنگی و هنری رسام عربزاده: این موزه در سال ۱۳۷۴ با کمک شهرداری تهران و اهدای ۶۶ تخته فرش از شاهکارهای مرحوم رسام  عربزاده تأسیس شد. در کنار موزه، کارگاه قالی‌بافی و رنگرزی نیز دایر است و در این محل هنرجویان را بر اساس اصول طراحی مرحوم رسام عربزاده تحت آموزش قرار می‌دهند. در انتهای دوره هر هنرجو موظف به ارائه یک اثر هنری تولید شده توسط خودش است.
کاخ موزه گلستان: از زمان شاه طهماسب صفوی بارویی در اطراف قصبه تهران ساخته شد که در زمان شاه عباس مقداری توسعه یافته و با بنا کردن  عماراتی در آن، مقر سلطنتی مهیا شد و آن را ارگ نامیدند. در مجموعه گلستان اضافاتی توسط کریم‌خان زند صورت گرفت، ولی در نهایت آغا محمد‌خان قاجار با پایتخت قرار دادن تهران، بر رونق کاخ افزود و این کاخ از زمان فتحعلی‌شاه به بعد اهمیت بیشتری یافت. هرچند تعداد زیادی از فرش‌های این کاخ موزه به موزه فرش ایران انتقال یافته است، لیکن در تالارها و عمارت‌های این کاخ هنوز تعدادی فرش ارزشمند وجود دارد.
کاخ موزه سعدآباد: مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد در پهنه کوهپایه‌های توچال و دره دربند با مساحتی حدود صد و ده هکتار قرار گرفته است. برخی از  عمارت‌ها مانند کاخ ملت و کاخ سبز، به شکل کاخ موزه و همان‌طور که بوده به نمایش گذاشته شده و برخی دیگر با توجه به ویژگی بنا، تبدیل به موزه شدند. در این کاخ موزه تعدادی فرش نفیس از آثار عمواوغلی و دیگران نگهداری می‌شود.
کاخ موزه نیاوران: مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران در باغ بزرگی به مساحت حدود ۱۱ هکتار در شمال تهران قرار دارد. بناهای این مجموعه متعلق به  دوره‌های قاجار و پهلوی است. محوطه کاخ شامل کاخ نیاوران، کاخ صاحبقرانیه، کوشک احمدشاهی و گلخانه‌ها و مدرسه اختصاصی پهلوی است. کاخ موزه نیاوران برای اولین بار در سال ۱۳۶۵ گشایش یافت. در سال‌های بعد موزه جهان نما (۱۳۷۶)، کاخ صاحبقرانیه (۱۳۷۷) و کوشک احمدشاهی (۱۳۷۹) نیز در معرض بازدید عموم قرار گرفت. در این کاخ موزه تعدادی از فرش‌های نفیس دوران معاصر نیز نگهداری می‌شود.
موزه ملی ایران: این موزه با قدمتی بیش از ۷۰ سال یکی از موزه‌های معتبر جهان است. این موزه دارای دو سالن به نام‌های ایران باستان و دوران اسلامی است که اولی در سال ۱۳۱۶ و دومی در سال ۱۳۷۵۵ رسماً گشایش یافتند. در موزه دوران اسلامی تعدادی آثار باستانی با موضوع منسوجات، از جمله فرش دست‌باف وجود دارد.
موزه ملی ملک: این موزه در زمینی که توسط حاج حسین ملک وقف شده راه‌اندازی گردیده است. این موزه در سال ۱۳۷۵ در محل جدید خود که با مدیریت آستان قدس رضوی ساخته شد افتتاح گردید و با داشتن ۳۴۴ تخته فرش مربوط به دویست سال اخیر یکی از مجموعه‌های ارزشمند و تاریخی فرش را دارا است.
موزه فرش اردکان: در سال ۱۳۸۹ راه‌اندازی شد و مقرر است به‌عنوان موزه زنده فرش فعالیت کند، یعنی فعالیت تولید فرش را با استفاده از مجسمه و ماکت و همچنین به صورت واقعی به نمایش بگذارد.
موزه دفینه: این موزه توسط بنیاد مستضعفان و جانبازان تأسیس شد. در ابتدا تعدادی فرش در این موزه نگهداری می‌شد که کتابی تحت عنوان گزیده قالیچه‌های نفیس موزه دفینه حاوی ۵۰ تصویر از فرش‌های این موزه در سال ۱۳۷۳۳ به چاپ رسید، ولی در حال حاضر مجموعه فرش این موزه دیگر وجود ندارد و به تماشاگه پول تبدیل شده است. اهداف این موزه‌ها شباهت زیادی با یکدیگر داشته و به‌جز برخی موارد تخصصی یا اختصاصی می‌توان موارد زیر را به‌عنوان اهداف مشترک در زمینه فرش برای تمام آن‌ها برشمرد: 
پژوهش در سوابق، تحولات و کیفیت تاریخی هنر و صنعت فرش، خاصه در ایران، گردآوری و خریداری نمونه انواع قالی‌های دست بافت ایرانی و برگزاری نمایشگاه‌های موقت از فرش ایران و سایر نقاط جهان،‌ آشنا کردن اقشار مختلف مردم با هنرهای اصیل مرتبط با فرش و انواع دست‌بافت‌ها.
  
این موزه‌ها در عین حال که دارای مجموعه‌های ارزشمندی هستند و منابع غنی تحقیقی برای پژوهشگران به‌شمار می‌روند و برخی از آنها دارای امکانات جانبی مانند کارگاه‌های آموزشی رنگرزی، طراحی، بافت و مرمت هستند، ولی در عین حال به مشکلاتی نظیر کمبود بودجه، کمبود تنوع آثار، نداشتن تبلیغات کافی، عدم ارتباط قوی با دانشگاه‌ها، عدم حضور در مناطق مختلف کشور و در مجموع کمبود آثار موزه‌ای دچارند. در مقابل انجمن علمی فرش ایران با داشتن بیش از پانصد عضو شامل اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها، متخصصان فرهیخته فرش، دانشجویان و دانش‌آموختگان رشته فرش، ناشر اولین فصلنامه علمی- پژوهشی در زمینه فرش دست‌باف، همکاری در تدوین و تألیف دایره‌المعارف فرش ایران و ده‌ها فعالیت علمی دیگر به‌عنوان یک نیروی بالقوه می‌تواند در هرچه بارورتر نمودن فعالیت موزه‌ها نقش مؤثری داشته باشد. 

زمینه‌های همکاری انجمن با موزه‌ها را می‌توان به شرح زیر برشمرد: 
۱-آموزش: 
آموزش‌های عمومی برای اقشار مختلف مردم شامل مدارس، خانواده‌ها، جوانان، بزرگسالان، دانشجویان و شاغلان فرش در رشته‌ها و موضوعات  مختلف مرتبط با فرش
۲-تحقیقات:
الف.  تحقیقات موضوعی مانند تحقیق در فرش‌های مناطق، نحوه نگهداری فرش، نحوه شستشوی فرش موزه‌ای و تجاری، شیوه‌های تبلیغی مؤثر و غیره
ب.   تحقیقات موردی مانند بررسی فرش خاص، اثربخشی برنامه‌های موردی و نظایر آن‌ها
پ.   ارزیابی نظرات بازدیدکنندگان در خصوص موزه‌ها، برنامه‌های ارائه شده، نحوه بهبود و ارتقای فعالیت‌ها و غیره
۳-تبلیغات:
الف.  معرفی فرش‌های موزه در فصلنامه گلجام و خبرنامه انجمن
ب.   همکاری با انجمن‌های علمی دانشجویی برای معرفی موزه فرش به دانشجویان فرش
۴-نشر و گسترش علوم فرش:
الف.  برگزاری سخنرانی‌های ماهیانه
ب.   برگزاری جلسات عمومی و یا علمی انجمن
پ.   برگزاری کنفرانس‌های سالیانه یا موردی
۵-ایفای نقش ارتباطی دانشگاه‌ها با موزه‌ها:
الف.  ساماندهی و هماهنگی بازدید دانشجویان فرش از موزه
ب.   ساماندهی و هماهنگی کارآموزی دانشجویان فرش در موزه به‌عنوان مرمتگر، راهنمای تور و نظایر آن

در مقابل موزه‌ها می‌توانند برای کمک به انجمن علمی فرش ایران، اقدامات زیر را در برنامه کاری خود قرار دهند:

امید است که با همکاری موزه‌ها و انجمن علمی فرش ایران، به اهدافی که در تأسیس این نهادها مد نظر بوده جامه عمل پوشانده شود و توسعه علمی فرش ایران روزافزون گردد.

تعاونی‌های فرش دست‌باف روستایی یکی از نظام‌های تولیدی در صنعت فرش دست‌باف کشور هستند که هدف آنها استفاده مؤثر از منابع جهت پاسخگویی به نیازهای تولیدکنندگان سنتی فرش دست‌باف است. از آنجا که در حدود سه دهه از تشکیل این تعاونی‌ها در کشور می‌گذرد و ادامه فعالیت اقتصادی و اجتماعی این تعاونی‌ها بستگی به تجزیه و تحلیل مشکلات جاری آنها دارد، در این مطالعه تعاونی‌های فرش دست‌باف روستایی شهرستان همدان آسیب‌شناسی شده‌اند. مهمترین اهداف تحقیق عبارتند از: (۱) تحلیل نقاط ضعف، تهدیدها، نقاط قوت و فرصت‌های تعاونی‌های فرش دست‌باف و (۲) تدوین، تبیین و تحلیل استراتژی‌هایی جهت تقویت این تعاونی‌ها با توجه به نتایج آسیب‌شناسی. جامعه آماری تحقیق کلیه اعضای فعال تعاونی‌های فرش دست‌باف شهرستان همدان (۹۲۳ نفر) است که از این تعداد ۹۰ نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. پرسش‌نامه مهمترین ابزار جمع‌آوری اطلاعات در تحقیق حاضر است، اما با توجه به ماهیت تحقیق در کنار پرسش‌نامه، از تکنیک مصاحبه نیز استفاده شده است. روایی صوری پرسش‌نامه توسط صاحب‌نظران و محققان مورد تأیید قرار گرفت. جهت بررسی پایایی ابزار تحقیق، پرسش‌نامه در اختیار تعدادی از اعضای تعاونی‌های فرش دست‌باف قرار گرفت و نتایج آن بررسی و آلفای کرونباخ آن ۷۹/۰ به دست آمده که رقم قابل قبولی است. در این مطالعه جهت تشخیص آسیب‌های تعاونی‌های فرش دست‌باف از آنالیز SWOT استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد رضایت اعضا در زمینه تهیه طرح‌ها و نقشه‌های جدید فرش دست‌باف مهمترین نقطه قوت، کمبود امکانات تعاونی برای ایفای نقش مناسب مهمترین نقطه ضعف، مناسب بودن جایگاه فرش ایران در دنیا مهمترین فرصت و بی‌ثباتی بازار فرش دست‌باف مهمترین تهدید برای تعاونی‌های فرش دست‌باف روستایی هستند. در ادامه مقاله چهار دسته استراتژی جهت مقابله با تهدیدها و نقاط ضعف و تقویت فرصت‌ها و نقاط قوت با توجه به نتایج به‌دست آمده، ارائه شده است.

نقش بنگاه‌های کوچک و متوسط SMEs در اقتصاد و بهره‌وری و اشتغال‌زایی کشورهای در حال توسعه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بدین لحاظ بررسی وضعیت و جایگاه و موقعیت تجاری و سودآوری آن به‌منظور بقاء و خلق ارزش برای مصرف‌کنندگان از دیگر نکات مهم است. صنعت فرش دست‌باف ایران با برند بین‌المللی و جایگاه ملی به‌عنوان تنها محصولی است که با توان نیروی انسانی ماهر و هنرمند ایرانی و با استفاده از منابع بومی ضمن پاسخگویی به تقاضای داخلی، جلب مشتریان بسیاری در جهان را موجب شده است و علی‌رغم این که سهم صادراتی آن نسبت به‌سایر کالاهای داخلی روند کاهشی دارد، ولی نخبگان و بعضی از فعالان این صنعت در چند سال گذشته همچنان گوی سبقت را نسبت به رقبای داخلی و خارجی ربوده‌اند و موفقیت‌های چشمگیری را در توسعه و رشد این محصول داشته‌اند. شناسایی و اولویت‌بندی عوامل تأثیرگذار بر رشد بنگاه‌های کوچک و متوسط صنعت فرش در تجارت بین‌المللی و میزان تأثیر هر یک از متغیرها می‌تواند برای سایر فعالان و ذی‌نفعان بخش خصوصی و تعاونی و برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران حوزه صنعت فرش مؤثر واقع شود. مطالعه حاضر پاسخ به این سؤال است علی‌رغم روند کاهشی صادرات صنعت فرش، چه عواملی باعث رشد برخی از بنگاه‌های (SMEs) صادر کننده فرش شده است. محدوده جغرافیایی شامل صادرکنندگان فرش دست‌باف کل کشور در طی سال‌های ۱۳۸۰-۱۳۹۰ است. روش‌شناسی این پژوهش از نوع علّی-ارتباطی است. ابزار تحقیق پرسش‌نامه است که به‌منظور بررسی روایی آن، در اختیار صاحب‌نظران و کارشناسان قرار گرفت و پایایی ابزار پژوهش نیز با انجام آزمون مقدماتی از طریق تکمیل ۳۰ پرسش‌نامه تأیید شد. ضرایب آلفای کرونباخ برای بخش‌های مختلف بین ۷۵/۰ تا ۸۴/۰ به‌دست آمد. جامعه آماری این تحقیق ۱۲۴ نفر از صادرکنندگان فرش دست‌باف هستند که طی سال‌های ۱۳۸۰-۱۳۹۰ سالانه بیش از یک میلیون دلار صادرات فرش دست‌باف داشتند و به‌علت محدود بودن جامعه آماری (۱۲۴=N) از روش سرشماری استفاده شد. نتایج تحقیق نشان دادند که میانگین میزان صادرات بنگاه‌های تولیدی و بازرگانی صادراتی فرش دست‌باف ۵/۴ میلیون دلار است. متغیر وابسته تحقیق رشد بنگاه‌های کوچک و متوسط صنعت فرش در تجارت بین‌المللی که بیان‌کننده میزان فروش، سود و صادرات کالا‌ست MacMillan & Day, ۱۹۸۷)) و متغیرهای مستقل شامل توانایی و ظرفیت‌ها، نیازها (انگیزه‌ها و محرک‌های رشد)، منابع و فرصت‌ها است (Davidson, ۲۰۰۶). نتایج همبستگی حاکی از آن است که بین متغیرهای نیازها و فرصت‌ها با رشد بنگاه‌های تولیدی و بازرگانی صادراتی فرش دست‌باف رابطه مثبت و معنی‌دار در سطح ۹۹ درصد وجود دارد. بررسی ضریب همبستگی اسپیرمن تأثیر متغیرهای نیازها و فرصت‌های بنگاه‌های تولیدی و بازرگانی صادراتی فرش دست‌باف بر رشد را نشان می‌دهد. نتایج تحلیل رگرسیونی نیز نشان دادند که این دو متغیر (نیازها و فرصت‌های بنگاه‌های کوچک و متوسط صادراتی فرش در تجارت بین‌المللی) توانایی تبیین ۴/۳۸ درصد از تغییرات متغیر رشد این بنگاه‌ها را دارا هستند.

صنعت فرش با قدمتی هزاران ساله به‌عنوان میراث فرهنگی کشور، زمینه‌ساز ایجاد صدها فرصت شغلی و ارتزاق بخش قابل توجهی از جمعیت است. اما تحقیقات نشان می‌دهد که این صنعت در طی سال‌های اخیر با چالش‌های قابل ملاحظه‌ای مواجه شده است. در این مقاله بحث می‌شود که از بهبودهای جزءنگر نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد و صنعت فرش دست‌باف نیازمند نگرشی سیستمی است که آن را در بستر سیستم‌های نوین مدیریتی و مبتنی بر اولویت‌بندی‌های صحیح قرار دهد و ضمن بهبود عناصر، بیش از پیش بر بهبود روابط اجزاء صنعت فرش دست‌باف و ایجاد هم‌افزایی میان آنها تأکید کند. لذا با معرفی ادبیات خوشه‌های صنعتی و عوامل مؤثر بر موفقیت آنها، عوامل موفقیت خوشه صنعتی فرش دست‌باف خراسان شمالی را در دو موقعیت وضع موجود (ایجاد) و وضع مطلوب (بهره‌برداری) مورد شناسایی و اولویت‌بندی قرار می‌دهیم. جامعه آماری پژوهش متشکل از خبرگان (۴۰ نفر) حاضر در خوشه مورد مطالعه است. داده‌های پژوهش از طریق پرسش‌نامه مقایسات زوجی جمع‌آوری شد و با روش تحلیل شبکه‌ای (ANP) مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که در وضعیت فعلی، زیرساخت فیزیکی، حمایت دولت و تأمین‌کنندگان و در وضعیت مطلوب، شبکه‌های درونی، دسترسی به نیروی کار ماهر و بازاریابان دارای بیشترین اولویت برای موفقیت خوشه مورد مطالعه هستند.

اساس زنجیره تأمین سبز بر یکپارچگی مدیریت محیط زیست و مدیریت زنجیره تأمین برای کنترل اثرات زیست محیطی در چرخه عمر محصول به وسیله همکاری و هماهنگی تمام اعضای زنجیره تأمین است. هدف این پژوهش شناسایی و دسته بندی محرک های زنجیره تأمین سبز درصنعت فرش دستباف است. جامعه آماری این تحقیق در مرحله اول خبرگان صنعت فرش دستباف و در مرحله دوم از اعضای زنجیره تأمین صنعت فرش شامل: تهیه کنندگان مواد اولیه، فروشندگان، تولید کنندگان و رنگرزها و... انتخاب شده است. ابتدا با استفاده از تیم خبرگان اول، از میان 34 متغیر ذکر شده در پرسش نامه، 17 آیتم به عنوان محرک های اصلی زنجیره تأمین سبز در صنعت فرش دستباف انتخاب شدند. سپس پرسشنامه دیگری در میان اعضای زنجیره تامین توزیع گردید و با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، عوامل در 5 دسته قرار گرفتند. با استفاده از روش AHP، میزان اولویت هریک از عامل ها، برای حرکت به سمت زنجیره تأمین سبز در صنعت فرش دستباف به ترتیب: اطلاعات، مقررات، رقابت، لجستیک و بازاریابی می باشند. در پایان پیشنهاداتی از جمله توسعه تجارت الکترونیک و همکاری رقبا برای بهبود عملکرد زنجیره تامین داده شده است.
اساس زنجیره تأمین سبز بر یکپارچگی مدیریت محیط زیست و مدیریت زنجیره تأمین برای کنترل اثرات زیست محیطی در چرخه عمر محصول به وسیله همکاری و هماهنگی تمام اعضای زنجیره تأمین است. هدف این پژوهش شناسایی و دسته بندی محرک های زنجیره تأمین سبز درصنعت فرش دستباف است. جامعه آماری این تحقیق در مرحله اول خبرگان صنعت فرش دستباف و در مرحله دوم از اعضای زنجیره تأمین صنعت فرش شامل: تهیه کنندگان مواد اولیه، فروشندگان، تولید کنندگان و رنگرزها و... انتخاب شده است. ابتدا با استفاده از تیم خبرگان اول، از میان 34 متغیر ذکر شده در پرسش نامه، 17 آیتم به عنوان محرک های اصلی زنجیره تأمین سبز در صنعت فرش دستباف انتخاب شدند. سپس پرسشنامه دیگری در میان اعضای زنجیره تامین توزیع گردید و با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، عوامل در 5 دسته قرار گرفتند. با استفاده از روش AHP، میزان اولویت هریک از عامل ها، برای حرکت به سمت زنجیره تأمین سبز در صنعت فرش دستباف به ترتیب: اطلاعات، مقررات، رقابت، لجستیک و بازاریابی می باشند. در پایان پیشنهاداتی از جمله توسعه تجارت الکترونیک و همکاری رقبا برای بهبود عملکرد زنجیره تامین داده شده است.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و بررسی عناصر به کاربرده شده در شناسنامه فرش‏های موزه‏ای برای توصیف و مدیریت اطلاعات فرشهای موزهای انجام شده است. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی است که با روش مطالعه سندی انجام شده است. دادههای مورد نیاز پژوهش از طریق مطالعه و تحلیل محتوای شناسنامه فرشهای موجود در موزه‏های داخلی و ‏وب‏سایت موزه‏های خارجی دربردارنده‏ی فرش دست‏باف به دست آمده است. یافته‏های پژوهش حاضر می‏تواند وضعیت موزه‏های داخلی ایران و خارج از کشور را برای سازماندهی فرش به عنوان یک شی اطلاعاتی به تصویر بکشد و موزه‏هایی که در این زمینه موفق‏تر عمل کرد‏ه‏اند را شناسایی و معرفی کند. علاوه‏بر آن، به دست آوردن شمایی از وضعیت موجود می‏تواند نه تنها وضعیت موزهها را از جهت سازماندهی اطلاعات مربوط به فرش مشخص کند، بلکه عناصری که برای توصیف فرش به عنوان یک شی موزه‏ای مورد نیاز است را شناسایی کرده و مهم‏ترین عناصر و همچنین عناصر مشترک به کاربرده شده در موزه‏های داخل و خارج از کشور را جهت سازماندهی اطلاعات فرش معرفی کند. همچنین نتایج این پژوهش می‏تواند به مدیریت بهتر مجموعه فرش‌های موجود در موزه‏ها، حفظ و صیانت از فرش‏های موجود در موزه‏ها، ارتباط موزه‏ها با یکدیگر، برگزاری نمایشگاه‏های فرش، امانت و همچنین اشاعه اطلاعات مربوط به فرش‏های موزه‏ای کمک کند و در نظم بخشیدن به اطلاعات فرش‏‏های موزه‏ای، مدیریت دقیق و درست این اطلاعات، فرآهم‌کردن شرایط مناسب برای انجام پژوهش‏هایی در ارتباط با فرش‏های موزه‏ای و در واقع گسترش علم و دانش نقش موثری داشته باشد. .

تغییر رفتار­ فروش در حین تعامل با مشتری بر اساس اطلاعات دریافت شده پیرامون ماهیتِ موقعیت مشتری، شناخت بیشتر نسبت به نیاز­ها و خواسته­های او، رضایتمندی مشتری و در نهایت اثربخشی بازاریابی شرکت‏ها را به ارمغان می آورد. لذا در پژوهش حاضر تأثیر راهبرد رفتار فروش انطباقی بر اثربخشی بازاریابی با توجه به تأکیدات بازاریابی شرکت‏ها در حوزه هنرصنعت فرش دستبافت مورد بررسی قرارگرفته است. جامعه آماری این پژوهش، فروشندگان فرش دستبافت شهر تهران می­باشند که حجم نمونه محاسبه شده 305 نفر بدست آمد که با روش تصادفی ساده در مناطقی که تراکم حضور داشتند، پرسشنامه پژوهش توزیع شد. برای تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها، از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار آموس استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد راهبرد رفتار فروش انطباقی بر اثربخشی بازاریابی و تأکیدات بازاریابی شرکت اثر مستقیم دارد ضمن اینکه تأکیدات بازاریابی شرکت نیز رابطه راهبرد فروش انطباقی و اثربخشی بازاریابی را میانجی گری می کند.