سوگند شبانی بروجنی، پیوند توفیقی بروجنی،
دوره 14، شماره 33 - ( بهار و تابستان 1397 )
چکیده
قالی های یلمه ی ایل قشقایی در شهرستان بروجن استان چهارمحال و بختیاری (به عنوان منبع اصلی بافت قالی یلمه) و چند روستای حومه ی آن از اهمیت ویژه ای برخوردارند. این قوم پس از مهاجرت به سمت استان اصفهان در منطقۀ علیآباد ساکن شده و سپس در مناطق دیگر استان اصفهان و استانهای همجوار از جمله شهرستان بروجن واقع در استان چهار محال و بختیاری نیز اسکان پیدا کردند. به این ترتیب دورهای تازه از رواج طرح و نقشهای اصیل طایفۀ یلمه به وجود آمد. قالی یلمه در سه طرح حوضی، شکرلو و بندی بافته می شود که می توان گفت همۀآنها در یک گروه جای می گیرند ولی به اشکال گوناگون ترکیب شده اند. در این مقاله سعی بر آن خواهد بود تا با روش کتابخانه ای و میدانی، به شناخت کلی قالی یلمه با تفکیک تمامی اجزای به کار رفته در آن (از جمله حوض ها، حاشیه ها، لچک ها، نقوش و ترکیب بندی) پرداخته شود و سپس سیر تحول آنها در 20سال اخیر را مورد بررسی قرار داده و زمینه شناخت بهتر این گروه از قالیها (که تا حدودی ناشناخته مانده اند) فراهم آید. سؤالات این بررسی عبارتند از: تفاوتهای موجود در طرح و نقش قالی های جدید و قدیم چیست و بیشترین و کمترین تغییرات در کدام گروه از طرحهای سه گانه و در یک نگاه دقیق تر، در کدام بخش از اجزاء تشکیل دهندۀ قالی یلمه اعمال شده است. بدین ترتیب مشخص خواهد شد که با وجود یکسانی موضوعات نقوش در نمونه های قدیمی و جدید، تفاوتهای آشکاری در نحوه ی نمایش نقوش جدید و چیدمان آنها وجود دارد که در متن مقاله به آن پرداخته شده است.
