270 نتیجه برای نوع مطالعه: علمی - پژوهشي
خانم منا سلطانی، خانم زهرا فاطمی مقدم،
دوره 14، شماره 33 - ( 6-1397 )
چکیده
ولایت قاینات یکی از مهمترین مراکز تاریخی تولید فرش در ایران است. در میان اسناد تاریخی تشکیلات آستان قدس رضوی که در ارتباط با تأمین و نگه داری مفروشات حرم امام رضا (ع) می باشند، نام مناطقی مانند قاین، بیرجند و درخش مشاهده می شود. این مناطق از نظر جغرافیای تاریخی در ولایت قاینات قرار دارند و از مناطق مهم تولید فرش این ناحیه محسوب می شوند.
با توجه به اهمیت تاریخی قاینات در تاریخ فرش ایران و اطلاعات مبهم موجود درباره مفروشات آن، به ویژه پیش از اواسط قرن 13 شمسی، این مقاله در تکمیل اطلاعات تاریخ فرش جنوب خراسان در سه دوره صفویه، افشاریه و قاجاریه حایز اهمیت است. بنابراین از اهداف این مقاله می توان به شناخت فرش قاینات در فاصله سال های 1022 تا 1340 قمری، انواع فرش های تولیدی این ناحیه و ویژگی آنها (طرح، نقش و ابعاد) با تکیه بر اسناد تاریخی آستان قدس اشاره کرد. این پژوهش از نوع تحقیقات تاریخی توصیفی است که به شیوه کتابخانه ای، اسنادی اجرا شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که از دوره صفویه تا اواخر دوره قاجاریه نمد و قالی از مهمترین تولیدات این ناحیه بوده است. همچنین در دوره صفویه قاین یکی از مناطق مهم قالی بافی در ایران بوده است، که تولید قالی های در ابعاد بسیار بزرگ به سبک شهری در آن رواج داشته است.
دکتر ملیحه سیاوشی، دکتر محمد غفورنیا، اقای نادر وصالی،
دوره 14، شماره 33 - ( 6-1397 )
چکیده
هدف اصلی این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر تصمیم خرید واردکنندگان فرش دستباف ایرانی میباشد. این پژوهش کاربردی و به لحاظ نوع داده های مورد استفاده، کیفی است. داده‌های پژوهش، با استفاده از مصاحبه با واردکنندگان فرش دستباف ایرانی در اتحادیه‌ی اروپا که در بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی فرش دستباف در تهران حضور داشتند، جمعآوری شدند. شیوه‌ی نمونه‌گیری، نمونه‌گیری در دسترس بوده و برای تعیین حجم نمونه، از روش متوالی، استفاده شد. بر این اساس، با 14 نفر از واردکنندگان فرش دستباف ایرانی به اتحادیه اروپا مصاحبه گردید که تعداد 11 نفر از آنها اصالتاً اروپایی و سه نفر دیگر ایرانی مقیم اروپا بودند. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات با استفاده از تحلیل محتوای کیفی انجام شد. نتایج تحلیل محتوا، منجر به شناسایی233 کد اولیه شد که در قالب 62 کد گزینشی دسته‌بندی شدند. با بازبینی و تصفیه‌ی کدهای گزینشی، 38 تم فرعی شناسایی شدند که در نهایت در قالب 5 تم اصلی طبقه‌بندی شدند. برخی از شاخص‌ها تاثیر مثبت و برخی تاثیر منفی بر تصمیم‌گیری نسبت به خرید فرش ایرانی داشتند. 5 تم اصلی شناسایی شده عبارت‌اند از: «محصول، قیمت، توزیع، ترفیع، و عوامل محیطی». برخی از شاخص های شناسایی‌شده در این تحقیق نظیر سفارش پذیری در تولید، کیفیت عرضه ، فضاسازی منفی رسانه ای علیه ایران، منحصربه‌فرد بودن فرش، داشتن شریک تجاری مطمئن در ایران، ارائه گواهینامه های معتبر بین المللی، وضعیت اقتصادی در کشور مقصد و غیره، برای نخستین بار و از دیدگاه واردکنندگان مورد اشاره قرار گرفت؛ که نشان دهنده تمایز این پژوهش با تحقیقات قبلی درزمینه ی بازاریابی فرش است.
فریبا یاوری، فاطمه مهاجر، علیرضا خدامی،
دوره 14، شماره 33 - ( 6-1397 )
چکیده
در نظام قالی بافی ایران، در مواردی بافندگان اقدام به نوشته بافی نموده اند؛ این نوشته ها که اغلب شامل اعداد و اسامی هستند از الحاقات بافنده در حین بافت بوده و از نقشه فرش قابل تمایزند لذا می توان از آن با عنوان یادگاری بافی نام برد. اگرچه یادگاری بافی به منطقه و جغرافیای خاصی محدود نمی شود با این وجود در سبک های فرشبافی ایران، بیشتر در فرشهای عشایری و روستایی قابل مشاهده است. قالی سنتی منطقه ی کرمانشاه نیز که در سبک قالی های عشایری و روستایی و در زیر مجموعه ی قالی های کُردی قرار می گیرد، موارد قابل ملاحظه ای از یادگاری بافی را در خود گنجانده است. با توجه به تاریخ های یادگاری بافی ها در نمونه های مورد بررسی ، کنش مذکور در برهه ی زمانی خاصی آغاز و به تدریج خاتمه می یابد. نظر به شاخصه ی قالی سنتی بعنوان یک پدیده فرهنگیِ بومی و محلی از یک طرف، و تغییرات ساختاری در نظام قالی بافی کرمانشاه از طرفی دیگر، این سوال مطرح می شود که کنش یادگاری بافی از چه شرایط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی متاثر بوده است و گرایش های ذوقی و بینش بافندگان چه ارتباطی با تغییر و تحولات فرشبافی ایران به طور عام و فرشبافی کرمانشاه به طور خاص داشته است؟ هدف پژوهش حاضر تبیین جامعه شناختی کنش یادگاری بافی بر مبنای رویکرد الماس فرهنگی ویکتوریا الکساندر می باشد. روش پژوهش توصیفی تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و اسنادی صورت گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از نقش نظام های حمایتی و توزیع کنندگان، چگونگی مصرف اثر و جامعه ی مخاطبان و تغییرات فرهنگی جامعه قالیبافان در بروز و افول کنش است.
سوگند شبانی بروجنی، پیوند توفیقی بروجنی،
دوره 14، شماره 33 - ( 6-1397 )
چکیده
قالی های یلمه ی ایل قشقایی در شهرستان بروجن استان چهارمحال و بختیاری (به عنوان منبع اصلی بافت قالی یلمه) و چند روستای حومه ی آن از اهمیت ویژه ای برخوردارند. این قوم پس از مهاجرت به سمت استان اصفهان در منطقۀ علیآباد ساکن شده و سپس در مناطق دیگر استان اصفهان و استانهای همجوار از جمله شهرستان بروجن واقع در استان چهار محال و بختیاری نیز اسکان پیدا کردند. به این ترتیب دورهای تازه از رواج طرح و نقشهای اصیل طایفۀ یلمه به وجود آمد. قالی یلمه در سه طرح حوضی، شکرلو و بندی بافته می شود که می توان گفت همۀآنها در یک گروه جای می گیرند ولی به اشکال گوناگون ترکیب شده اند. در این مقاله سعی بر آن خواهد بود تا با روش کتابخانه ای و میدانی، به شناخت کلی قالی یلمه با تفکیک تمامی اجزای به کار رفته در آن (از جمله حوض ها، حاشیه ها، لچک ها، نقوش و ترکیب بندی) پرداخته شود و سپس سیر تحول آنها در 20سال اخیر را مورد بررسی قرار داده و زمینه شناخت بهتر این گروه از قالیها (که تا حدودی ناشناخته مانده اند) فراهم آید. سؤالات این بررسی عبارتند از: تفاوتهای موجود در طرح و نقش قالی های جدید و قدیم چیست و بیشترین و کمترین تغییرات در کدام گروه از طرحهای سه گانه و در یک نگاه دقیق تر، در کدام بخش از اجزاء تشکیل دهندۀ قالی یلمه اعمال شده است. بدین ترتیب مشخص خواهد شد که با وجود یکسانی موضوعات نقوش در نمونه های قدیمی و جدید، تفاوتهای آشکاری در نحوه ی نمایش نقوش جدید و چیدمان آنها وجود دارد که در متن مقاله به آن پرداخته شده است.
دکتر رسول عباسی، خانم زهره کاظمی،
دوره 14، شماره 33 - ( 6-1397 )
چکیده
فرش دستباف ایرانی با ویژگیهای برجسته‌ی فرهنگی و هنری، محصولی است که طی چند دهه به‌عنوان یک کالای قابل‌توجه در سبد صادرات غیرنفتی ایران ثبت شده است. این تحقیق با هدف مشخص نمودن ارزیابی ابزارهای ترفیعی و تبلیغاتی فرش دستباف و تعیین اولویت ابزارهای مورد استفاده در زمینه‌ی معرفی این کالا به مشتریان در بازارهای هدف خارجی، نگارش یافته است. جامعه آماری این تحقیق عبارت از 19 نفر از خبرگان و کارشناسان آگاه به صادرات فرش دستباف در استان تهران است. برای انجام مقایسه‌های زوجی و تعیین وزن هر شاخص از روش FAHP و همچنین جهت تعیین اولویت ابزارهای ترفیعی و تبلیغاتی از روش تاپسیس‌فازی استفاده شد. نتایج حاصل از اجرای روش FAHP نشان داد معیار قابل اعتماد بودن با وزن 329/0، هزینه با وزن 178/0، اثربخشی و سطح پوشش به ترتیب با اوزان 149/0 و 13/0 و کیفیت با وزن 15/0 به ترتیب اهمیت قرار گرفتند. همچنین بر اساس اجرای روشTOPSIS ، نمایشگاه‌های اختصاصی، رسانه‌ها، آگهی‌های تجاری، انتشار نشریات، برگزاری تورگردشگری در ایران، فروش شخصی، نمایندگان فروش، تخفیفات قیمتی و جوایز فروش به ترتیب از اولویت بیشتری برخوردارند. نتایج تحقیق در برگیرنده پیشنهادهایی برای صادرکنندگان و برنامه‌ریزان این حوزه میباشد.
خانم بهناز برجسته، دکتر علی نظری، دکتر مهدی دهقانی-زاهدانی،
دوره 14، شماره 33 - ( 6-1397 )
چکیده
محصولات ارزشمند پشمی همچون فرش دارای ویژگیهای عالی نظیر استحکام بالا، بازگشت پذیری، رنگ پذیری، حبس هوا بوده و براحتی قابل استفاده می باشند. اما این الیاف، محدودیت تخریب و تغذیه توسط گونه های هضم کننده محصولات پشمی همچون Tineolla biselliella را دارا می باشند. پژوهش حاضر به ارزیابی کارایی نانو ذرات نقره بهمراه ماده پایدار کننده اسید سیتریک در محافظت فرش های پشمی در برابر Tineola bisselliella از طریق زیست آزمون معتبر و کمی سازی میزان تغذیه نمونه های عمل شده می پردازد. برای این منظور، از روش آماری طرح مرکب مرکزی (CCD) برای طراحی آزمایشات و همچنین از روش رویه پاسخ (RSM) جهت تجزیه و تحلیل نتایج حاصله با استفاده از نرم افزار آماری دیزاین اکسپرت استفاده می شود. براین اساس فرش های پشمی با غلظت های مختلف نانو ذرات نقره طی روزهای متفاوت، در مجاورت لاروهای Tineola bisselliella قرار گرفته و مقادیر کاهش وزن از طریق تغذیه انجام شده نسبت به نمونه شاهد بصورت کمی محاسبه و بصورت کمینه بهینه سازی و از لحاظ کیفی نیز ملاحظه می شود. سپس از طریق تجزیه و تحلیل آماری، مدل های بهینه براساس متغیر وابسته کاهش وزن نسبت به متغیرهای مستقل شامل مقادیر غلظت نانو نقره و همچنین روز های مجاورت ارائه شده اند. همچنین حلالیت قلیایی بعنوان ویژگی مهم دیگر فرش های پشمی مورد بررسی قرار گرفته است. تصاویر چگونگی تغذیه در فرش های پشمی عمل شده و شاهد با استفاده از میکروسکوپ های نوری مجهز به دوربین دیجیتالی و الکترونی پویشی و همچنین آنالیز عنصری فرش پشمی بهینه از طریق طیف سنجی انرژی پراش پرتو ایکس جهت تایید حضور عنصر نقره، بحث شده اند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در شرایط بهینه شامل استفاده از ٪ 07/3 نانو ذرات نقره و ٪ 0/10 ماده شبکه ساز و دوستدار محیط زیست سیتریک اسید و طی 30 روز مجاورت فرش های پشمی با لاروهای Tineolla bisselliella، کمینه مقادیر متغیرهای پاسخ شامل ٪ 09/0 کاهش وزن و ٪ 13/3 حلالیت قلیایی و بعبارتی بصورت معنی داری، بالاترین ضد بید3 فرش های پشمی در برابر گونه Tineolla bisselliella حاصل شده است.
دکتر علیرضا امینی، دکتر اسماعیل مزروعی نصرآبادی، خانم طیبه جعفری،
دوره 14، شماره 33 - ( 6-1397 )
چکیده
تغییر رفتار فروش در حین تعامل با مشتری بر اساس اطلاعات دریافت شده پیرامون ماهیتِ موقعیت مشتری، شناخت بیشتر نسبت به نیازها و خواستههای او، رضایتمندی مشتری و در نهایت اثربخشی بازاریابی شرکتها را به ارمغان می آورد. لذا در پژوهش حاضر تأثیر راهبرد رفتار فروش انطباقی بر اثربخشی بازاریابی با توجه به تأکیدات بازاریابی شرکتها در حوزه هنرصنعت فرش دستبافت مورد بررسی قرارگرفته است. جامعه آماری این پژوهش، فروشندگان فرش دستبافت شهر تهران میباشند که حجم نمونه محاسبه شده 305 نفر بدست آمد که با روش تصادفی ساده در مناطقی که تراکم حضور داشتند، پرسشنامه پژوهش توزیع شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار آموس استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد راهبرد رفتار فروش انطباقی بر اثربخشی بازاریابی و تأکیدات بازاریابی شرکت اثر مستقیم دارد ضمن اینکه تأکیدات بازاریابی شرکت نیز رابطه راهبرد فروش انطباقی و اثربخشی بازاریابی را میانجی گری می کند.
خانم اخترالسادات موسوی، احمد اکبری، حسن خاتمی،
دوره 14، شماره 34 - ( 12-1397 )
چکیده
یکی از مشکلات رنگزاهای طبیعی زرد (اسپرک) پایداری کم آن ها در برابر نور و سرعت رنگ پریدگی بالای آن است. همچنین از عوامل مخرب اصلی در رنگ پریدگی الیاف رنگی و کالاهایی همچون فرش دستباف پرتوهای فرابنفش با انرژی زیاد است که موجب شکستن پیوندهای شیمیایی و تجزیه نوری ساختارهای آلی می گردد. در این مطالعه، اثر چند آنتی اکسیدان (گالیک اسید، ویتامین (C و جاذب UV معمول (۲ هیدروکسی بنزوفنون) به عنوان یک عامل مکمل به منظور بهبود خواص ثبات نوری مورد بررسی قرار گرفت. تأثیر عوامل مؤثر بر ثبات نوری نظیر زمان تابش نور، غلظت آنتی اکسیدان، و رطوبت نسبی بهینه سازی شد. سپس تغییرات به وجود آمده با نمونه اصلی مقایسه و با مقادیر تغییر رنگ E∆ بیان شد. نتایج نشان داد در تمامی موارد استفاده از جاذب UV یا آنتی اکسیدان ها تا حدودی باعث بهبود نسبی در خواص ثبات نوری نمونه ها می گردد. بهترین نتیجه در افزایش ثبات نوری در کاربرد گالیک اسید مشاهده شد.
شهدخت رحیم پور، ابوالقاسم نعمت شهربابکی،
دوره 14، شماره 34 - ( 12-1397 )
چکیده
سفره دستبافته‌‌ای کاربردی برای تهیه نان و تناول غذا است که در مناطق متعدد روستایی و ایلات عشایر توسط زنان بافته میشود. استان سیستان و بلوچستان از مناطق مهم سفره‌بافی از نظر روش بافت و نقوش این دستبافته است.د روند نزولی تولید سفره که متاثر از شرایط زیست محیطی، اقتصادی، تغییر ساختار زندگی و نادیده انگاشتن ظرفیت‌های بومی هنر زنان این خطه است، فراموشی بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی هنر این منطقه را به همراه داشته است لذا، این مطالعه برای نخستین بار با هدف بررسی ساختار بافت و نقش‌مایه‌های سفره‌های سیستان و بلوچستان انجام شده است. جمعآوری اطلاعات به کمک مطالعه میدانی و کتابخانهای، و روش پژوهش توصیفی تحلیلی است. نتایج نشان میدهد ساختار بافت سفرهها به سه روش گلیم بافی، تلفیقی (گلیم دورو و پیچ بافی) و چرخی‌باف است. طرح کلی سفرهها محرمات، کف‌ساده، ترنجی و واگیره‌ای، و پانزده نگاره سفرهها شناسایی گردید. بیشترین کاربرد نگاره‌ها در معنای جاودانگی و باران‌خواهی بهکار رفته است.
خانم فرنوش ایرانمنش، دکتر علی وندشعاری،
دوره 14، شماره 34 - ( 12-1397 )
چکیده
در حوزهی قالیبافی مناطق روستایی و عشایری استان فارس طرح و نقشهای گوناگونی رایج میباشد. یکی از نمونه طرح های معروف در این منطقه طرح «یکسرناظم» است که در گذشته مختص ایل قشقایی و طایفه کشکولی بوده، اما در حال حاضر بافت آن در دیگر مناطق استان فارس نیز رایج شده است. مشخصهی اصلی این طرح و نقش، ساختار کلی و عناصر شاخص آن میباشد که با تردیدهای بسیاری از سوی پژوهشگران در قالبهای محتوایی مختلفی قرار داده شده است. این طرح و نقش از سمت برخی از پژوهشگران در حوزه قالیهای محرابی و همچنین در قالب درگاهی که به سمت یک باغ گشوده شده، معرفی و مورد مطالعه قرار گرفته است. مساله اصلی و هدف مقاله در راستای سوالات مطرح شده، شناسایی ویژگیهای اصلی طرح یکسرناظم و یافتن شاخصههای اصلی این طرح و نقش در قالی های استان فارس و دسترسی به میزان تغییر این طرح و نقش از دوره قاجار تا زمان حاضر می باشد. این تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی بوده که به شیوه کیفی عناصر شاخص و تشکیل دهنده قالی یکسرناظم را در دو گروه قالی های قدیم و قالی های جدید مورد مطالعه، تجزیه و تحلیل قرار داده است. روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق به دو شیوه کتابخانهای و میدانی میباشد. بر اساس مطالعات انجام شده 50 نمونه قالی یکسرناظم به عنوان جامعه آماری گردآوری گردیده است که به شکل هدفمند(غیر تصادفی) و بر اساس فراوانیهای موجود10 نمونه قالی قدیم و 10 نمونه قالی جدید به عنوان جامعه نمونه انتخاب گردیده و مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که ساختارفرمی طرح و نقش و ویژگیهای شاخص شناسایی قالی یکسر ناظم از دوره قاجار تا کنون دچار تغییراتی در فرم و نیز نگرش به محتوای این طرح گردیده است. این طرح و نقش بر گروه قالی های جدید با تنوع در کلیت ترکیب بندی و سادگی در فرم عناصر ظاهر گردیده و همچنین محل بافت آن از یک محدوده جغرافیایی خارج شده و در بیشتر مناطق استان فارس بافته می شود.
دکتر ایمان زکریایی کرمانی، بدری حکیمیان،
دوره 14، شماره 34 - ( 12-1397 )
چکیده
نظام‌های صنفی هنری را میتوان به عنوان یکی از مهمترین عوامل شکل‌گیری و بقای هنرهای سنتی در نظر گرفت که تسلسل نظام استاد و شاگردی قدیم است. در ساختار هنرهای سنتی خاندان‌های هنری یکی از مؤلفه‌های تشکیل دهنده‌ی این نظام‌های صنفی هستند. از این روی میتوان خاندان‌های هنری را به عنوان یک ظرفیت در راستای حفظ و تعالی هنرهای سنتی در نظر گرفت. اگر مروری گذرا در ارتباط با خاندان‌های هنری صورت بپذیرد، مشخص خواهد شد که بسیاری از رموز هنری در بین خانواده‌ها از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌گردد.
کرمان را میتوان به عنوان یکی از مناطق فرهنگی و تمدنی واقع در جنوب شرق ایران از هزاره‌های گذشته محسوب داشت؛ از این روی بسترهای رشد هنرهای سنتی در این زیست بوم فرهنگی در طول تاریخ فراهم بوده است. در این میان فرش از مهمترین هنرهای سنتی کرمان به حساب می‌آید. بخش مهمی از سنت فرهنگی فرش کرمان به پویایی و غنای خاندان‌های هنری وابسته است. در میان تعداد متکثر خاندان‌های هنری در حوزهی فرش کرمان خاندان شاهرخی از موقعیت شاخصی برخوردار است که در این پژوهش هدف پاسخگویی به این پرسش اصلی است که نقش و جایگاه هنرمندان خاندان‌های هنری در فرش کرمان با تأکید بر خاندان شاهرخی چیست؟ از این روی این پژوهش جهت نیل به این هدف اصلی با بهره‌گیری از روش تحقیق کیفی از نوع تفسیری و شیوههای یافته‌اندوزی روایی و میدانی(مصاحبه و مشاهده) و کتابخانهای به دنبال تبیین این نقش و جایگاه است. نتایج حاصل از پژوهش با اتکا به یافتههای حاصل از مصاحبه‌های غیررسمی از ۱۰ نفر از افراد مطلع بدست آمده که از طریق تحلیل محتوای عرفی حاصل شده است.
از جمله یافتههای این پژوهش میتوان به این نکته اشاره نمود که خاندان هنری یک ظرفیت فرهنگی- اجتماعی- اقتصادی است که میتوان موجب تقویت سطوح فرهنگی و هنری فرش دستباف کرمان شود. علاوه براین تقویت خاندان‌های هنری موجب تقویت ارزش‌های فرهنگی و هویتی جامعه گردد. نقش و جایگاه هنرمندان خاندان شاهرخی در فرش کرمان تابع نظام‌های ارزشی حاکم بر جامعه و میدان فرهنگی است. در این میدان، سرمایه‌های اقتصادی و فرهنگی موجب تحولات منزلت اجتماعی هنرمندان میشود و تحولات منزلت، جایگاه پویای افراد را در نظام فرهنگی شکل میدهد. نقش هنرمندان نیز تابع جایگاه آنهاست، بنابراین منزلت، جایگاه و نقش سه مؤلفه‌ی پیوسته و مرتبط با یکدیگر در رابطه با نقش و جایگاه هنرمندان خاندان شاهرخی هستند.
سیده اکرم اولیائی طبائی، دکتر سید محمد مهدی میرزا امینی،
دوره 14، شماره 34 - ( 12-1397 )
چکیده
استان فارس یکی از مراکز تولید فرش دستباف است. نوع اقلیم و شرایط آب و هوایی این استان کشت گونه های مختلفی از گیاهان را در این سرزمین ایجاد کرده که هر کدام در ترکیب با یکدیگر و دندانه های مختلف، طیف گوناگونی از رنگ را در رنگرزی الیاف ایجاد می کند. این تحقیق با هدف کشف اتفاقات، حوادث و خاطراتی است که در فرایند رنگرزی، نوع انتخاب رنگ و سلیقه بافندگان روستایی و عشایری فارس به روش تاریخ شفاهی است. تاریخ شفاهی درواقع گفت‌وگویی قاعده‌مند و آگاهانه بین دو نفر درباره ابعادی از وقایع گذشته است که از نظر هر دوی آنها دارای اهمیت تاریخی است و برای تبدیل شدن به سند و ماندگاری آن ثبت و ضبط میشود. در این تحقیق به روش کیفی و با ابزار مصاحبه نیمه ساختار یافته با 42 تن از عوامل فرش دستباف روستایی و عشایری فارس مصاحبه شده است. روش نمونه گیری به صورت گلوله برفی یا افزایشی و حجم نمونه بر اساس اشباع نظری انتخاب شد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که سیر استفاده از رنگزاهای طبیعی در تولیدات فرش این استان چگونه بوده است.
رضا صحت منش،
دوره 15، شماره 35 - ( 6-1398 )
چکیده
فرشبافی مهمترین صنعت کرمان در اواخر دوره قاجار بود. این صنعت بیشترین نیروی کار را جذب کرد و بالاترین رقم صادرات کرمان را به خود اختصاص داد. عوامل متعددی در رونق فرشباشی کرمان موثر بودند. موثرترین عامل در رشد صنعت فرشبافی تقاضا و سرمایهگذاری خارجی بود. در پژوهش پیش رو با مراجعه به اسناد و منابع اصلی تاریخی، فرشبافی کرمان با ابزار تاریخی و روش توصیفی – تحلیلی به بحث گذاشته شده و در صدد است به این پرسش پاسخ دهد: چه ارتباطی میان نظام سرمایهداری و بازار جهانی با صنعت فرشبافی کرمان در دوره قاجار برقرار بود؟ یافتههای پژوهش نشان داد که رشد فرشبافی ناشی از نوعی نظام تقسیم کار جهانی بود و بر اساس آن ایران در حاشیه نظام بازار جهانی قرار گرفت. تمرکز بر فرشبافی تا حدودی موجب رکود سایر صنایع شد و نیروی کار سایر صنایع جذب فرشبافی شدند. بنابراین فرشبافی در صدر صنایع ایران و کرمان قرار گرفت. میزان تجارت فرش کرمان در سال 1907-1906م/1325-1324ق، 21/53 درصد کل رقم صادرات کرمان را به خود اختصاص داد. این رقم در سال 1910-1909م/1328-1327ق به بیش از 5/99 درصد از رقم کل صادرات کرمان افزایش یافت. در سال منتهی به جنگ جهانی اول 1914-1913م/1332-1331ق صادرات فرش و شال کرمان به اروپا و امریکا از طریق بندرعباس 78/97 درصد صادرات کرمان بود.
خانم هدا جعفری،
دوره 15، شماره 35 - ( 6-1398 )
چکیده
رش بیجار(فرش آهنین) یا فرش گروس یکی از مشهورترین فرشهای ایرانی در جهان است. شهرت و محبوبیت آن در جهان همواره این پرسش را مطرح مینماید که قدمت این اثر هنری در بیجار متعلق به چه دوره تاریخی است؟ نویسنده مقاله تلاش کرده است که برای پاسخگویی به این پرسش ابتدا جایگاه طرح نگارههای اسطورهای را در هنر فرش بیجار، سپس فرشهای باغی و چهار باغی کردستان و سرانجام قالیهای شناسهدار بافت بیجار را مورد بررسی قرار دهد. هدف از نگارش این مقاله تعیین نسبی قدمت هنر فرش بافی در شهرستان گروس می باشد. روش پژوهش به صورت مصاحبه، مطالعه کتب، نشریات، مقالات و بازدید از موزهها جهت بررسی بر روی طرح نگارههای قالیهای باغی و قالیهای شناسهدار بافت بیجار انجام گرفته است. با استناد به پژوهشهای انجام شده میتوان اینگونه بیان نمود، طرح نگارههای اسطورهای منقوش بر فرش بیجار متاثر از تمدنهای غرب فلات ایران بوده، که در نماد رمزهای اسطورهای در اشکال جانوری و گیاهی متجلی شده که قدمت هنر فرش بافی در این منطقه را به هزاره پیش از میلاد میرساند. همچنین وجود فرشهای بافت بیجار متعلق به دورههای صفویه، قاجار و پهلوی حاکی از رونق این هنر و شهرت آن در ایران و جهان است.
اقای سیدمحمدمهدی میرزاامینی، دکتر ایمان زکریایی کرمانی، دکتر محمدرضا نیلی احمد آبادی،
دوره 15، شماره 35 - ( 6-1398 )
چکیده
آموزش دانشگاهی فرش با توجه به جایگاه فرش دستباف در ایران و جهان از نیازهایی بود که نهایتا سال 1374 با طرح و تصویب اولین برنامه درسی رسمی کارشناسی شروع شد و در سال 1389 تا مقطع کارشناسی ارشد توسعه یافت. یکی از نگرانی‌های ذینفعان فرش در خصوص ایجاد و توسعه فرش در دانشگاه‌ها دروندادهای این رشته شامل برنامه درسی، اساتید، دانشجویان و امکانات و منابع بوده و هست. این تحقیق با هدف ارزشیابی کیفیت دروندادهای کارشناسی ارشد فرش بر مبنای الگوی سیپ[1] به روش ترکیبی (کمی و کیفی) با ابزار پرسشنامه محقق ساخته و مصاحبه نیمه ساخت دار انجام شده است. جامعه آماری تحقیق در بخش کمی، دانشجویان، دانش‌آموختگان و استادان دانشگاه‌های مجری کارشناسی ارشد فرش بود که به روش نمونه گیری احتمالی طبقه بندی شده 264 نمونه انتخاب شد. در بخش کیفی از جامعه تحقیق شامل خبرگان فرش دستباف 46 نمونه به روش افزایشی انتخاب شد. تجزیه و تحلیل داده‌های کیفی به روش تحلیل مضمون و داده‌های کمی در سطح توصیفی و استنباطی و آزمون‌های آماری انجام شد. نتایج تحقیق نشان میدهد دروندادهای کارشناسی ارشد فرش در سطح مطلوبی نیستند (کمتر از حد متوسط) و ضرورت بازنگری در بعد دروندادهای این مقطع بسیار احساس میشود. در بین متغیرهای درونداد متغیر امکانات در رتبه اول و متغیر استاد در رتبه چهارم قرار دارد. ارزشیابی و بازنگری مستمر برنامه درسی متناسب با تغییرات و نیازهای جامعه و دانشجویان، توجه به الگوهای نوین آموزشی مثل الگوی برنامه درسی معکوس در تدوین دروس، ارائه ممیزی‌ها در جذب دانشجو، تمدید و اعطا مجوز پذیرش دانشجو بر اساس حداقل استانداردهای آموزشی و پژوهشی، همراهی با دانشگاه‌های مجری برای جذب اعضای هیئت علمی متخصص با پایه فرش از جمله پیشنهاداتی است که بر روند کیفی سازی دروندادهای کارشناسی ارشد فرش موثر است.
[1] Context, Input, Process, Product
ساسان سامانیان، ساره بهمنی،
دوره 15، شماره 35 - ( 6-1398 )
چکیده
بزرگترین شهرت قالی دستباف ایران بعد از زیبایی طرح و درخشندگی رنگ، دوام و طول عمر آن است، تعدادی از این قالی ها که گنجینه ای ارزشمند از هنر این مرز و بوم هستند در موزه ها و کلکسیون ها نگهداری می شوند که محیط هایی با شرایط غیر اصولی باعث ایجاد آسیب های جدی و گاه حتی از بین رفتن آنها می شود.
آلاینده های هوا از نظر منشا و اثرات بهداشتی بسیار متعدد بوده و بررسی تمامی آنها عملاً غیر ممکن است. بنابراین عموماً گروهی از آلاینده های هوا به نام آلاینده های معیار شامل منواکسیدکربن، ازن، ذرات معلق، دی اکسید نیتروژن و دی اکسید گوگرد مورد مطالعه قرار می گیرند. لذا با توجه به اهمیت و ضرورت کنترل آلاینده ها و نقش اساسی و مهم آنها در مدیریت شرایط محیطی؛ لازم است آلاینده های عمده و اصلی در موزه شناسایی و در مورد نحوه ی کنترل موثر آنها در محیط که هدف اصلی این پژوهش است؛ اقدام شود. عوامل مهمی نظیر گرد و غبار، اکسیدهای کربن، اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای نیتروژن باید به طور لحظه ای و دائم تجزیه و تحلیل شوند تا در صورت نداشتن انطباق با میزان استاندارد در محیط موزه فرش کنترل شوند.
این پژوهش که از نوع توصیفی مقطعی است و با بررسی های محیطی، روش آماری و نمونه برداری و همچنین مطالعات کتابخانه ای و آزمایشگاهی صورت پذیرفته است؛ به شناخت و معرفی آلودگیهای جوی و بررسی، سنجش و پایش این عوامل در موزه برای شناسایی کاربردی ترین و مناسبترین روش نگهداری فرش و قالی پرداخته شده است. بنابراین برای اجرای این روشها موزه فرش در تهران انتخاب گردیده است. در نهایت با بررسی های صورت پذیرفته مشخص گردید آلاینده های موجود در محیط موزه فرش ایران در سال 1395؛ در فصل تابستان بیشتر از فصل زمستان بوده است. که مرداد ماه (به علت بیشترین میزان وقوع پدیده گرد و غبار) و دی ماه (به علت بیشترین میزان وقوع پدیده وارونگی) آلوده ترین ماه های سال بوده اند. فروردین ماه به دلیل افزایش شرایط ناپایدار جوی و کاهش حجم ترافیک شهری، مطلوب ترین ماه سال بوده است.
شهدخت رحیم پور، سیدعبدالجابر قدرتیان کاشان، امیرحسین چیت سازیان،
دوره 15، شماره 35 - ( 6-1398 )
چکیده
نقش منابع انسانی و مدیریت موثر آن در رشد و توسعه کشورها امری شناخته شده است. در هنر– صنعت فرش دستباف توجه به منابع انسانی بافت به عنوان پویاترین عنصر چرخه تولیدی رونق فرش دستباف از کارآمدی مطلوبی برخوردار نیست. از این رو، این پژوهش با هدف آسیبشناسی عوامل تاثیرگذار بر حفظ و افزایش نیروی انسانی بافنده فرش دستباف در سه سطح عوامل محیطی، محیط خرد و عوامل درون سازمانی در شهرستان شیراز به روش پیمایشی انجام شده است. در مجموع پس از بررسی پیشینه تحقیق 83 متغیر در 3 بعد عوامل محیطی، محیط خرد یا صنعت و درون سازمانی شناسایی شد. روش جمعآوری داده‌ها با استفاده از منابع کتابخانهای و میدانی بوده است. ابزار جمعآوری اطلاعات پرسشنامه است. تجزیه و تحلیل داده‌ها به شیوه توصیفی و استنباطی با استفاده از آزمون تی‌استیودنت تک نمونه‌ای و فریدمن صورت گرفته است. نتایجحقیق حاکی از آن است که از مجموع 83 متغیر، 60 متغیر تاثیر مثبت، 4 متغیر تاثیر خنثی و 19 متغیر تاثیر منفی داشته اند. از این 19 متغیر منفی، 11 متغیر مربوط به عوامل محیط کلان، 3 متغیر مربوط به محیط صنعت و 5 متغیر مربوط به بعد درون سازمانی است. بنابراین می توان گفت این عوامل محیط کلان هستند که بیشترین تاثیر منفی را بر رکود یا رونق صنعت فرش و بالتبع افزایش یا کاهش نیروی بافنده در شهرستان شیراز دارند.
دکتر مهدی کاظم پور،
دوره 15، شماره 35 - ( 6-1398 )
چکیده
یکی از مشاغل مهم روستایی و عشایری در ایران، از همان دوران باستان، دست بافت‌هایی از قبیل؛ گلیم، جاجیم و ورنی بافی است که به دلیل نوع مواد اولیه آنها اطلاعات بسیار اندکی در مورد آنها، برجای مانده است. در این میان، داده های باستانی که بتوانند اطلاعاتی را در خصوص دست بافته های ایران در اختیار قرار بدهند بسیار اندک هستند. روستای آس با گورستانی مملو از سنگ مزارات با نقوش مرتبط با ورنی بافی، از جمله یافته های ارزشمند در این زمینه به حساب می آید. این گورستان نقشی اساسی را در تکمیل اطلاعات محققان در خصوص پیشینه ورنی بافی و همچنین تجهیزات مرتبط با آن، در دوره صفویه را ایفا می نماید. حال این مقاله در نظر دارد با روش مطالعات توصیفی-تحلیلی و براساس مطالعات میدانی و کتابخانه ای ابزارالات مرتبط با ورنی بافی را در گورستان آس کلیبر مورد مطالعه قرار دهد. این پژوهش درصدد پاسخگویی به طوال زیر است: سنگ مزارات روستای آس می توانند شواهدی از ورنی بافی روستایی دوره صفویه و تجهیزات مرتبط با آن را ارائه نمایند؟ براساس این پژوهش مشخص گردید که ایجاد نقوش مرتبط با شغل متوفی در گورستان مذکور از سنت رایج بوده و دست بافته هایی از قبیل ورنی که از حرفه های مرتبط با مشاغل این روستا بوده است در سنگ مزارات نمود یافته است و ابزارآلات بافندگی از قبیل دار ورنی، دفتین، قیچی، شانه و چاقو بر روی قبر متوفی نقش شده است.
کریم میرزایی، علی اصغر شیرازی، محمدعلی رجبی،
دوره 15، شماره 35 - ( 6-1398 )
چکیده
قالی هر چند در ایران پیشینۀ بسیار بلندی دارد ولی هدف این مقاله بررسی یکی از ادوار مهم تاریخ هنر ایرانِ پیش از دوره صفوی، یعنی دوره ترکمانی است. یکی از مهمترین راه‌هایی که میتواند به شناخت قالی این دوران کمک کند گزارش سیاحان اروپایی به‌ویژه بازرگانان ونیزی از ایران و مشخصاً از شهر تبریز است که به قالیهای زیبای مسجد کبود و قالیهای ابریشمین تالارهای دربار اوزون‌حسن اشاره دارند. در کنار این گزارشها میتوان به تصاویر قالیهای موجود در نگارگریهای آن دوره پرداخت که نمونۀ بارز آنها شاهنامۀ سر بزرگ، خمسۀ نظامی و خاوراننامه متعلق به دورۀ ترکمانی است و از آنجا که دورۀ ترکمانی، پیش درآمدی بر یکی از مهمترین دوران حکومتی ایران یعنی صفویان است، لذا تأکید پژوهش بر نقوش قالی ترکمانی میتواند راه‌گشای ابهام‌های بسیاری در قالیهای دوره بعدتر باشد. از این رو یکی از دلایل انجام این پژوهش، عدم توجۀ ویژه به قالیهای ترکمانی از طرف پژوهندگان بوده است. گرچه مطالعۀ قالیهای پیشاصفوی مشکلات خاص خود را در بر دارد، کمبود مستندات قالی و عدم توجه متخصصان این حوزه به قالیهای ترکمانی از جمله معضلات پژوهشی این مقطع محسوب میشود.
با وجود این مشکلات، مقاله حاضر میتواند به شناخت قالیهای این دوره گذار و مهم، بیانجامد. همچنین از اهداف دیگر این پژوهش، استخراج نقش و نگارههای کلانی است که ماهیت قالی ترکمانی دارد و سرآغازی برای قالیهای صفویه قلمداد می گردند. در این راستا پرسش‌هایی سرلوحه پژوهش قرار داشته‌اند که از جمله آنها میتوان به این سؤال‌ها اشاره کرد: مشخصۀ نقوش قالیهای ترکمانی چیست؟ و چه تأثیری بر قالیهای صفویه داشته‌اند؟ روش تحقیق: تاریخی-توصیفی-تحلیلی بوده و در جستجوی کشف حقایق و واقعیت‌ها بوده و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانهای است
احسان حمیدی، حمید فرهمند بروجنی، مهدی ابراهیمی علویجه،
دوره 15، شماره 35 - ( 6-1398 )
چکیده
چکیده
با ورود اسلام و همزمان با ایجاد محدودیتهایی در بهکار بردن نقش جانوران و انسان، هنرمندان جهان اسلام به ابداع نقشها و شیوههای مختلف تزئین در هنرهای مختلف دست زدند، از جملۀ این عناصر استفاده از اقلام مختلف خوشنویسی در تزئین آثار بود و قالی نیز چنانکه شواهد نشان میدهد از همان ابتدا از این عنصر تزئینی بهرۀ فراوان برده است.
پژوهش حاضر با بررسی نمونههای جمعآوری شده به صورت میدانی و کتابخانهای و به شیوۀ توصیفی- تحلیلی به بررسی جایگاه اقلام مختلف خوشنویسی در قالی و همچنین، عوامل تأثیرگذار بر میزان کیفیت و اجرای دقیق هندسۀ خط انجام پذیرفته است. ازآنجا که قالی در مقایسه با هنرهای دیگر دارای محدودیتهای تکنیکی و اجرایی بیشتری به خصوص در ارائۀ طرح میباشد، این پژوهش با فرض بر تأثیر محدودیتهای تکنیکی، به عنوانِ عامل اصلی و مانع، در اجرای حروف در نهایت کمال و زیبایی، و همچنین استفاده از خط به عنوان عنصری فرعی، که خود باعث عدم توجه کافی به اجرای درست آن میشود، به بررسی نمونههای مختلف در طول تاریخ قالی بافی تا دوران قاجار پرداخته است. آنچه که در نهایت مشخص گردید علاوه بر محدودیتهای تکنیکی در برخی موارد خطاهای انسانی و بیتوجهی و کمدقتی عوامل دخیل در اجرای طرح قالی، از طراحی گرفته تا بافت، جزو عوامل مؤثر در بهوجود آمدن بینظمی و عدم زیبایی خطوط و کتیبههای بهکار رفته در قالی بودهاند. از میان اقلام مختلف، خط نستعلیق تنها خطی بود که هندسه و زیبایی آن در قالی، چه از نظر محدودیتهای تکنیکی و چه از نظر کوچکترین بذل توجه در اجرای درست حروف، بیشترین آسیب را دیده است.
