خانم بهناز برجسته، دکتر علی نظری، دکتر مهدی دهقانی-زاهدانی،
دوره 14، شماره 33 - ( 6-1397 )
چکیده
محصولات ارزشمند پشمی همچون فرش دارای ویژگیهای عالی نظیر استحکام بالا، بازگشت پذیری، رنگ پذیری، حبس هوا بوده و براحتی قابل استفاده می باشند. اما این الیاف، محدودیت تخریب و تغذیه توسط گونه های هضم کننده محصولات پشمی همچون Tineolla biselliella را دارا می باشند. پژوهش حاضر به ارزیابی کارایی نانو ذرات نقره بهمراه ماده پایدار کننده اسید سیتریک در محافظت فرش های پشمی در برابر Tineola bisselliella از طریق زیست آزمون معتبر و کمی سازی میزان تغذیه نمونه های عمل شده می پردازد. برای این منظور، از روش آماری طرح مرکب مرکزی (CCD) برای طراحی آزمایشات و همچنین از روش رویه پاسخ (RSM) جهت تجزیه و تحلیل نتایج حاصله با استفاده از نرم افزار آماری دیزاین اکسپرت استفاده می شود. براین اساس فرش های پشمی با غلظت های مختلف نانو ذرات نقره طی روزهای متفاوت، در مجاورت لاروهای Tineola bisselliella قرار گرفته و مقادیر کاهش وزن از طریق تغذیه انجام شده نسبت به نمونه شاهد بصورت کمی محاسبه و بصورت کمینه بهینه سازی و از لحاظ کیفی نیز ملاحظه می شود. سپس از طریق تجزیه و تحلیل آماری، مدل های بهینه براساس متغیر وابسته کاهش وزن نسبت به متغیرهای مستقل شامل مقادیر غلظت نانو نقره و همچنین روز های مجاورت ارائه شده اند. همچنین حلالیت قلیایی بعنوان ویژگی مهم دیگر فرش های پشمی مورد بررسی قرار گرفته است. تصاویر چگونگی تغذیه در فرش های پشمی عمل شده و شاهد با استفاده از میکروسکوپ های نوری مجهز به دوربین دیجیتالی و الکترونی پویشی و همچنین آنالیز عنصری فرش پشمی بهینه از طریق طیف سنجی انرژی پراش پرتو ایکس جهت تایید حضور عنصر نقره، بحث شده اند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در شرایط بهینه شامل استفاده از ٪ 07/3 نانو ذرات نقره و ٪ 0/10 ماده شبکه ساز و دوستدار محیط زیست سیتریک اسید و طی 30 روز مجاورت فرش های پشمی با لاروهای Tineolla bisselliella، کمینه مقادیر متغیرهای پاسخ شامل ٪ 09/0 کاهش وزن و ٪ 13/3 حلالیت قلیایی و بعبارتی بصورت معنی داری، بالاترین ضد بید3 فرش های پشمی در برابر گونه Tineolla bisselliella حاصل شده است.
خانم اخترالسادات موسوی، احمد اکبری، حسن خاتمی،
دوره 14، شماره 34 - ( 12-1397 )
چکیده
یکی از مشکلات رنگزاهای طبیعی زرد (اسپرک) پایداری کم آن ها در برابر نور و سرعت رنگ پریدگی بالای آن است. همچنین از عوامل مخرب اصلی در رنگ پریدگی الیاف رنگی و کالاهایی همچون فرش دستباف پرتوهای فرابنفش با انرژی زیاد است که موجب شکستن پیوندهای شیمیایی و تجزیه نوری ساختارهای آلی می گردد. در این مطالعه، اثر چند آنتی اکسیدان (گالیک اسید، ویتامین (C و جاذب UV معمول (۲ هیدروکسی بنزوفنون) به عنوان یک عامل مکمل به منظور بهبود خواص ثبات نوری مورد بررسی قرار گرفت. تأثیر عوامل مؤثر بر ثبات نوری نظیر زمان تابش نور، غلظت آنتی اکسیدان، و رطوبت نسبی بهینه سازی شد. سپس تغییرات به وجود آمده با نمونه اصلی مقایسه و با مقادیر تغییر رنگ E∆ بیان شد. نتایج نشان داد در تمامی موارد استفاده از جاذب UV یا آنتی اکسیدان ها تا حدودی باعث بهبود نسبی در خواص ثبات نوری نمونه ها می گردد. بهترین نتیجه در افزایش ثبات نوری در کاربرد گالیک اسید مشاهده شد.
خانم عاطفه حیدری سورشجانی، دکتر ایمان زکریایی کرمانی، دکتر نادر شایگان فر، دکتر عباس قنبری عدیوی،
دوره 15، شماره 36 - ( 12-1398 )
چکیده
فرش ایران تجسمی است از فردوس یا باغ بهشت و نقش پرنده نیز نمادی است از روح، پرواز و آزادی که این امر نشان از وجود رابطه و پیوندی جدایی‌ناپذیر بین فرش ایران و نقش پرنده دارد. اغلب این پرندگان به صورت طبیعی و گاهی نیز به صورت تجریدی، گاه در حال پرواز و گاه به صورت نشسته بر شاخه‌ی درختان در قالی ایران نقش شده‌اند. از جمله مناطقی که نقش پرنده در آن هم به صورت طبیعی و هم انتزاعی کاربرد دارد منطقه‌ی چهارمحال و بختیاری است. لذا مهم‌ترین هدف پژوهش، مطالعه‌ی نقش پرنده به عنوان نقش‌مایه‌ای رایج در فرش چهارمحال و بختیاری است که در کنار این روند به مطالعه‌ی نقش پرنده و سه تایی مقدس و نقش پرنده و درخت به شکل الگویی تکرار‌شونده پرداخته خواهد شد و همچنین مطالعه‌ی نمادشناختی این نقش در فرش منطقه که در پی مطالعه و بررسی رابطه‌ی نقش پرنده با دیگر عناصر در فرش منطقه است. با توجه به اهداف مقاله، این پرسش‌ها مطرح می‌شود که چه رابطه‌ای بین نقش پرنده و دیگر عناصر بافته‌شده در فرش منطقه مثل نقش درخت، گلدان و دیگر جانوران، وجود دارد؟ و دیگر این که آیا می‌توان همنشینی نمادین درخت مقدس و پرنده را در فرش چهارمحال و بختیاری مشاهده کرد؟
روش تحقیق پژوهش، توصیفی– تحلیلی و از نظر هدف توسعه‌ای است. همچنین در گردآوری مطالب علاوه بر منابع کتابخانه‌ای از مطالعات میدانی به ویژه در مورد تصاویر استفاده شده است. نتیجه‌ای که از بررسی نقوش پرندگان مختلف در فرش منطقه و همچنین بررسی نمونه‌ی مورد مطالعه حاصل شد، نشان داد که نقوش پرندگانی همچون فاخته، بلبل و طاووس که در نمونه‌ی مورد مطالعه به کار گرفته شده‌اند هر کدام به تنهایی و در ترکیب با پرندگان و عناصر دیگر مثل گلدان به نوعی به حاصل‌خیزی و بهشت‌برین اشاره داشته و در کنار عنصر مقدس این مجموعه که گلدان است همنشینی نمادین درخت مقدس و پرنده به تصویر کشیده شده است
سعیده رفیعی، داود شادلو،
دوره 17، شماره 40 - ( 7-1400 )
چکیده
در دهه گذشته، رنگزاهای طبیعی زیست‌سازگار با خواص ضد‌میکروبی جهت حفاظت از الیاف رنگرزی شده در فرش های دستبافت در مقابل میکروارگانیسم‌ها بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. در این پژوهش، از برگ 6 گیاه بومی استان فارس اعم از بادام کوهی (ارژن)، پسته کوهی (بنه)، انجیر کوهی، آویشن شیرازی، انگور عسکری شیرازی و گردو به عنوان رنگزای طبیعی برای رنگرزی پشم در حضور هشت دندانه فلزی مختلف استفاده شده است. طیف‌های انعکاسی نمونه های رنگ شده به وسیله دستگاه اسپکتروفوتومتر انعکاسی مورد بررسی قرار گرفت. علاوه براین، مشخصه‌های رنگی، روشنایی نمونه‌های رنگ شده، تنوع فام‌های رنگی در حضور دندانه‌های مختلف، ثبات‌نوری و شستشوی نمونه‌ها و همچنین خاصیت ضد باکتری پشم رنگرزی شده ارزیابی شد. نتایج اسپکتروسکوپی انعکاسی نشان داد که الیاف رنگ شده با برگ گیاهان بادام کوهی (ارژن)، انگور، آویشن و انجیر مقادیرa* منفی وb* مثبت داشتند که تایید کننده ته رنگ سبز و زرد آنهاست. در حالیکه، الیاف رنگ شده با برگ درختان بنه و گردو مقادیرa* وb* مثبت داشتند که ته رنگ قرمز و زرد این نمونه ها را اثبات می‌کند. الیاف پشم رنگ شده با برگ بادام کوهی (ارژن)، انجیر و آویشن در حضور دندانه‌های فلزی مختلف بیشترین تنوع فام را ایجاد کردند. فام‌های عاجی، کرم، سبز، قهوه ای، زیتونی، نارنجی، آجری و بنفش بر روی الیاف پشم در حضور برگ این گیاهان به همراه دندانه‌های مخلتف ایجاد شد. ثبات نوری و شستشویی الیاف رنگ شده با تمام رنگزاهای ذکر شده قابل قبول بودند. پشم رنگرزی شده با عصاره برگ آویشن و بنه حداکثر درصد بازداری (99%) را در مقابل دو نوع باکتری اشرشیا‌کلی و استافیلو‌کوکوس‌آرئوس نشان داد.
