آقای جواد آویشی، دکتر زهرا حسینآبادی، دکتر علیرضا طاهری،
دوره 8، شماره 22 - ( 12-1391 )
چکیده
سجاده یکی از دستبافتههایی است که از دیرباز تاکنون در استان سیستان و بلوچستان رایج بوده و علاوه بر زیبایی بصری، دارای معانی عمیق معنوی نیز هست و توجه پژوهشگران، بهویژه کارشناسان بومی این استان را در دو دهه اخیر به خود جلب کرده است. بهمنظور بررسی سجادهها، ابتدا با اشاره به اعتقادات و باورهای اصیل مردم در نقوش شاخص بهکار رفته در سجادهها، آنها را به گروههای اقتباسی، نیمه-اقتباسی، بومی و اصیل، جدید و ذهنی تقسیم کردهایم. رایجترین و زیباترین این نمونهها طرحهای بومی بوده که شامل سجادههای محرابی، قابی یا رضوان، گنبدی-گلدستهای و قالیچه نمازی است. سؤالاتی که در این پژوهش مطرح گردیده بدینقرار است: (۱) ساختار کلی سجادههای قالیچهای سیستان و بلوچستان چگونه است؟ و (۲) مهمترین طرحها و نقوش سجادههای سیستان و بلوچستان که باعث ماندگاری آنها شده است، کداماند؟ نقش و رنگ بهکار رفته در سجادههای قالیچهای سیستان و بلوچستان متأثر از طبیعت، خواستههای مردم و فرهنگ حاکم بر منطقه است. بهطور کلی ساختار و نقوش سجادهها در اکثر مناطق بههم نزدیک است و این دستبافتهها دارای ریشههای تصویری و مفهومی یکساناند که بخش اعظم نقوش این سجادهها بهصورت هندسی است. ویژگیها و مشخصههای بافت بومی و مواد اولیه رایج در استان نیز در این مقاله مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. روش تحقیق، تحلیلی و توصیفی است و استخراج اطلاعات، علاوه بر مطالعات اسنادی که با رجوع به منابع مکتوب و غیرمکتوب صورت میپذیرد، حاصل مشاهدات، مطالعات و بررسیهای میدانی[۱] است. تجزیه، تحلیل و تطبیق دادهها و تصاویر، معیاری برای شناسایی سجادهها و دستبافتههای استان بوده و به احیاء و حفظ هنر بومی این منطقه کمک شایانی مینماید.
