19 نتیجه برای رنگ
دکتر مجید منتظر، اقای سعید آهنکوب،
دوره 1، شماره 1 - ( 12-1384 )
چکیده
آمونیاک، یک قلیای ضعیف است که از آن برای متورم کردن نخ پشمی پیش از مرحله رنگرزی استفاده می کنند. در این مطالعه، فرآیند آمونیاکی کردن پشم به وسیله درصدهای مختلف آمونیاک(۵،۱۰،۱۵،۲۰) توضیح داده شده و تاثیر آن بر رنگ پذیری نخ پشم با رنگزاهای طبیعی شامل روناس، پوست گردو،پوست انار،برگ مو،پوست پیاز سفید و پوست پیاز قرمزبررسی شده است. همچنین تاثیر شرایط متفاوت دما، زمان و غلظت آمونیاک در رنگ پذیری نخ پشمی مورد توجه قرار گرفته است. آزمایش های رنگ سنجی و اندازه گیری ثبات های نوری و شستشویی بر روی نمونه ها انجام شده و نتایج تغییرات رنگی با استفاده از انجام عملیات آمونیاکی در شرایط مختلف گزارش شده است.فهرست علایم hته رنگ، cخواص،aقرمزی و سبزی،b زردی و آبی،Lروشنایی.
دکتر احمد اکبری،
دوره 2، شماره 2 - ( 3-1385 )
چکیده
غشاهای جدید نانو فیلتراسیون به شکل الیاف تو خالی به وسیله روش فتوپلیمریزاسیون تهیه گردید. پارااستایرن سولفونات سدیم به عنوان مونو مر وینیلی برای اصلاح غشاهای اولترافیلتراسیون از جنس پلی سولفون مورد استفاده قرار گرفت. غشاهای اصلاح شده جهت فیلتراسیون محلولهای رنگین سه رنگینه مختلف اسیدی،راکتیو و مستقیم(مناسب جهت رنگرزی خامه فرش دستباف و نخ چله قالی) به منظور بازیابی و استفاده مجدد از رنگینه ها و آب به کار گرفته شد. اثر پارامترهای مختلف چون فشار، الکترولیت، زمان و نوع رنگینه روی میزان احتباس رنگینه و دبی جریان خروجی از غشا نیز ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که علاوه بر کارکرد موثر رنگبری، مشکل مسدود شدن روزنه های غشاهای جدید بر خلاف اکثر غشاهای تجاری از جنس پلی آمید هستند، به مقدار زیادی محدود گردیده است.
آقای محمد اعظم زاده،
دوره 2، شماره 3 - ( 6-1385 )
چکیده
بافته های روستایی و به ویژه گلیمهای آن، حاصل تجربه ذوقی و خلاقیت شخصی است و در عین حال، تکامل و اصالت نقوش و رنگ آمیزی آن نتیجه یک روح جمعی است که در گذر زمان به شکوفایی رسیده است، به نظر میرسد گلیم و گلیمچه های روستاییان شرق مازندران این پیوند روح جمعی را در خود حفظ کرده است، بافندگان این مناطق در روند تکامل آثار خود،نه تنها از طبیعت تقلید صرف نکرده، بلکه به موازات آن نقشهای نوینی را ابداع نموده اند. از این رو شناخت دستاوردهای آنها به عنوان دستبافته های ساده و قابل حمل علاوه بر فرآورده ای کاربردی، حاوی رمزهای پنهان و اشاراتی ورای زندگی مادی است که بررسی آنها جهت شناخت ایده ها، بینش و شیوه زندگی اهمیت ویژه ای دارد.
آقای حمید فرهمند بروجنی، آقای محمدجواد نجفیان،
دوره 2، شماره 3 - ( 6-1385 )
چکیده
حفظ و نگهداری نقشه های قالی تابع تدوین طرح حفاظتی، مرمتی و علمی مناسب و دقیق آنهاست. مطالعات پژوهشی و فن شناسی درباره نقشه های قالی دو منطقه اصفهان و کرمان با هدف کلی دستبابی به یک طرح جامع و دقیق برای حفظ و مرمت آنها انجام گرفته است. در این پژوهش علاوه بر تفاوتهایی در تکلنیک اجرای نقشه قالی دو منطقه، براساس مشاهده میکروسکوپی نوع الیاف کاغذ نقشه بدون تکیه گاه کرمان از چوب درختان کاج و صنوبر،الیاف مقوا و کاغذ نقشه قالی مقوایی کرمان از چوب درختان کاج،هملاک سرو خمره ای،سرو نوئل و صنوبر و الیاف کاغذ نقشه قالی اصفهان از چوب درختان زبان گنجشک سفید و کاج شناسایی شد. نوع رنگهای به کار رفته در رنگ آمیزی نقشه قالی بدون تکیه گاه کرمان و نقشه قالی اصفهان طبق آنالیز عنصری SEMو طیفFTIR تعیین گردید. بنابراین نوع رنگهای سرمه ای- مشکلی،آبی ، مشکلی ، قرمر و مرکب مشکی شطرنجی( با دست و چاپی) آلی است و سایر رنگهای به کار رفته از نوع معدنی است . رنگ سفید ترکیبی در نقشه کرمان سفیداب شیخ (سفید سرب) و رنگ سفید و سفید ترکیبی نقشه قالی اصفهان(به جز رنگ آبی روشن) سفیداب روی (سینکا) شناسایی گردید.
دکتر مجید منتظر، آقای سعید زرینه،
دوره 2، شماره 3 - ( 6-1385 )
چکیده
در این تحقق اثر اوره در فرآیند رنگرزی نخ پشمی با روناس مورد مطالعه قرار گرفته است. اوره با درصدهای مختلف قبل،همزمان و بعد از رنگرزی به حمام رنگرزی اضافه شده و رفتار آن روی رنگرزی و لیف پشم مورد بررسی قرار گرفته است. آزمایشهای مختلف شامل تعیین میزان جذب رنگزا در زمانهای مختلف،جذب آب فتیله ای، زمان غرق شدن،ثباتهای نوری و شستشویی و بررسی سطح الیاف با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روی نمونه های انجام شده است. نتایج نشان می دهد که اوره سبب افزایش سرعت جذب روناس شده است. نتایج همچنین نشان می دهد که افزایش اوره به میزان کم «۵۰ الی ۲۵۰ درصد» باعث تورم الیاف پشم می شود،ولی به میزان بیش از ۳۰۰ درصد باعث تخریب الیاف پشم و کاهش استحکام آنها می گردد.
خانم زهرا حسین آبادی، دکتر زهرا رهنورد،
دوره 2، شماره 4 - ( 12-1385 )
چکیده
نقش و رنگ فرش سیستان متاثر از شرایط اقلیمی،فرهنگی، تاریخی و همچنین بافت تصویری منطقه است. هنرمندان و بافندگان این نقوش، با توجه به برداشتها،باورها، فرهنگ و قدمت تاریخی این دیار،نقشها و رنگهای خاصی را که حاوی مفاهیم آشکار و پنهان است، بر روی بافت های خود به کار می گیرند. در این تحقیق پس از بررسی نقوش و رنگهای به کار رفته در فرش این منطقه، به عواملی خواهیم پرداخت که در شکل گیری و شیوه بروز آن موثر بوده اند. این پدیده های تصویری معانی و مفاهیم متقاوتی دارند و تاثیر الهامات طبیعی در آنها، گاه به چنان شکلی از انتزاع نائل می شود که به سختی می توان معادلی برای آن در پدیده های پیرامون باز شناخت. کیفیات و ارزشهای بصری در رنگ و نقش قالی سیستان متنوع و وسیع بوده و یکی از مهمترین آنها،ارزش وحدت در کثرت است که در فرش سیستان بیشتر در دو عنصر رنگ و نقش متجلی می شود. با توجه به گذشته تاریخی و حماسی مردم سیستان و نوع باورها و فرهنگ حاکم در این منطقه، همچنین طبیعت ویژه این دیار،نقش و رنگی که در بافته های و دیگر هنرهای این سامان به کار می رود،نوعی نماد پردازی و تداعی وقایعی هستند که در واقع حلقه اتصال میان جهان معقول خودآگاهی و جهان غریزه اند و بافندگان به این طریق به نمادین کردن عناصر طبیعی و آرمان های خود به صورت نقش و رنگ می پردازند.
دکتر مجید منتظر، آقای حمید رحیم پور،
دوره 4، شماره 9 - ( 3-1387 )
چکیده
تابش اشعه فرابنفش (UV) روی پوست و کالای نساجی به عنوان عامل اصلی سرطان پوست و تخریب کالا شناخته شده است و کاهش اشعه UV محیط و عبور آن از منسوجات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اشعه UV به جهت انرژی زیاد فوتون‌های آن قادر به تخریب ساختار رنگزا و الیاف است که از عوامل اصلی رنگ پریدگی و پوسیدگی کالا در معرض نور خورشید است. برخی مواد با جذب اشعه UV و تبدیل آن به گرما مانع از تخریب کالا و آسیب رسیدن به بدن می‌شوند. در این مطالعه رنگزای طبیعی روناس به همراه دندانه‌های مختلف و دو نوع اسید آلی شامل اسید تانیک و اسید سیتریک برای رنگرزی کالای پشمی به‌کار برده شده‌اند. اثر اسید تانیک و روناس بر میزان انتقال اشعه UV از کالای پشمی ارزیابی شده است. همچنین اثر این رنگزای طبیعی بر میزان حفاظت از تخریب کالا در مقابل اشعه UV به‌وسیله تعیین خواص مکانیکی کالا اندازه‌گیری و مقایسه شده است. نتایج نشان دادند که اسید تانیک اثر مثبتی بر حفاظت در برابر UV دارد و به‌علاوه به افزایش استحکام نیز کمک می‌کند. از میان دندانه‌های مختلف، دندانه نیترات نقره و دندانه سولفات مس حفاظت در برابر UV را افزایش داده‌اند. در مجموع کاربرد دندانه نقره و رنگرزی با روناس به همراه اسید تانیک بهترین حفاظت در برابر UV را ایجاد کرده است.
دکتر علی‌اصغر شیرازی، آقای داود شادلو،
دوره 5، شماره 14 - ( 12-1388 )
چکیده
در حالی که از دوره تیموریان فرش یا دستبافته کامل و سالمی به‌جای نمانده است که گواه و شناساننده نوع طرح و نقش و رنگ فرش‌ها در این دوره زمانی باشد، اما این دستبافته‌ها را می‌توان براساس گزارش‌های مختلف موجود در کتب تاریخی و سفرنامه‌های سیاحان و همچنین در نسخه‌های مصور شده بررسی کرد. لذا نگاره‌های فراوانی وجود دارد که بازتاب دهنده فرش‌هایی است که به‌نظر میرسد در دوره تیموریان بافته شده باشد. این نگاره‌ها در نسخه‌های متعددی برای شاهزادگان و هنر‌پروران تیموری، در کتابخانه سلطنتی با دقت و نظارت عالیه تهیه می‌شده و به کمک این نگاره‌ها امکان بازسازی یک فرش کامل فراهم می‌شود. یکی از این نسخه‌ها، نسخه منحصر به‌فرد شاهنامه‌ای است که به تاریخ ۸۳۳ ه.ق. (۱۴۲۹ م.) در هرات و برای بایسنغر میرزا در کتابخانه سلطنتی تهیه شده و امروز به شاهنامه بایسنغری مشهور است. در مقاله پیش رو، به بررسی و تجزیه و تحلیل شش نگاره از این نسخه که فرش‌هایی در آن دیده می‌شود، پرداخته شده و تلاش می‌گردد طرح، نقش و رنگ این فرش‌ها شناسایی شود.[۱] ماهیت این پژوهش توصیفی و تحلیلی بوده و ضرورت انجام آن آشنایی هنرمندان، طراحان و بازرگانان عرصه فرش با نقشه‌های گذشته و باز‌بافی این نقشه‌ها با نگاه و رویکرد به بازار امروز ایران و جهان است.
خانم پیوند توفیقی،
دوره 6، شماره 16 - ( 6-1389 )
چکیده
زیر اندازهای پنبه ای ایران و هند از نوع بافته های تخت و بدون پرز هستند، هر دو سازگار با آب و هوای گرم بوده و در بعضی از نمونه هایشان شباهت هایی از لحاظ رنگ، نقوش و ترکیب بندی دیده می شود. این بافته‌های پنبه‌ای همراه با نقاط مشترکشان، ویژگی‌های خاص فرهنگی، روانی، اعتقادی و حتی شرایط خاص اقلیمی بافندگان خود را (که منجر به تفاوت بین بافته‌های دو کشور شده است) نیز انعکاس می‌دهند. در تحقیق پیش رو بر آن هستیم تا این فرضیه که «بین طرح، رنگ و ترکیب‌بندی تعدادی از بافته‌های پنبه‌ای ایران و هند شباهت وجود دارد»، را به روش کتابخانه‌ای و میدانی مورد ارزیابی قرار دهیم. مقاله حاضر به معرفی و بررسی بافته‌های پنبه‌ای ایران با نام زیلو و نمونه‌های هندی با عنوان داری خواهد پرداخت و سعی شده است تا وجوه اشتراک و افتراق آنها مورد بررسی قرار گیرند. از آن جایی که طرح و رنگ در این بافته‌ها طی سالیان متمادی تابع روش‌های سنتی بوده و تغییرات جزیی و اندکی به خود پذیرفته‌اند، در بررسی آنها محدوده زمانی خاصی مد نظر نبوده است. همچنین علاوه بر مطالعه‌ی تطبیقی بافته‌های دو کشور، تفاوت نمونه‌های قدیمی با نمونه‌های جدید آشکار خواهد شد؛ ضمن آن‌که این بررسی تنها نمونه‌هایی با رنگهای محدود (دو تا سه رنگ) را مد نظر خواهد داشت.
آقای محمدرضا شاهپروری، دکتر سید جلال‌الدین بصام،
دوره 7، شماره 19 - ( 6-1390 )
چکیده
پژوهش حاضر مبنایی کاربردی برای استفاده از پسماند گل محمدی حاصل از گلاب‌گیری به‌عنوان رنگزا در رنگرزی طبیعی ارائه می‌دهد. پسماند گل محمدی ماده‌ای زائد است که هر ساله در پی عملیات گلاب‌گیری تولید می‌شود و هزینه‌ها و مشکلاتی از جمله انتقال و دفع برای گلاب‌گیران ایجاد می‌کند که سبب افزایش هزینه‌های تولیدی گلاب می‌شود. لذا در پی رفع مشکلات مذکور، پیشنهاد کاربرد مجدد این ماده به‌عنوان رنگزای طبیعی در رنگرزی نخ پشمی ارائه می‌گردد. با انجام این طرح علاوه بر کاهش هزینه‌های تولیدی گلاب و جلوگیری از آلودگی زیست‌محیطی، رنگزایی نوین با حداقل هزینه اقتصادی فراهم می‌شود. بدین سبب، کاربرد این ماده در رنگرزی مورد ارزیابی قرار گرفت و رنگرزی با این ماده به همراه دندانه‌های زاج سفید، سولفات مس، سولفات آهن، کلرور قلع و نمونه‌ای بدون دندانه به روش دندانه پیش از رنگرزی، با مقادیر متغیر دندانه و رنگزا انجام گرفت. پس از انجام رنگرزی، فام‌های رنگی حاصل شده با تعدادی از مواد رنگزای مرسوم مورد مقایسه قرار گرفت و مشخص شد که فام رنگی حاصل از رنگرزی پسماند گل محمدی از بیشترین شباهت به رنگزای پوست انار برخوردار است. با استحصال این نتیجه، فام رنگی دو ماده رنگزا به‌صورت میدانی و با بررسی دیدگاه فعالان عرصه تولید قالی و همچنین به‌صورت آزمایشگاهی با اندازه‌گیری ثبات نوری، شست‌و‌شویی و تعیین پارامترهای رنگی مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفت. پس از تجزیه و تحلیل نتایج به‌دست آمده و حصول مشابهت فام رنگی با رنگزای پوست انار، مشخص گردید که پسماند گل محمدی حاصل از گلاب‌گیری علاوه بر کاربرد به‌عنوان رنگزای نوین طبیعی در رنگرزی، در تولید قالی نیز قابل استفاده است.
خانم افسانه قانی،
دوره 7، شماره 20 - ( 12-1390 )
چکیده
نقشمایه طاووس یکی از برجسته‌ترین نگاره‌های جانوری است که به‌صورت انتزاعی و هندسی در گلیم‌بافته‌های عشایری به‌ویژه اقوام شاهسون و قشقایی به‌وفور دیده می‌شود. تنوع نقش این پرنده در دست‌بافته‌های گلیمی دو قوم نام برده، انگیزه‌ای شد تا این نگاره از زوایای مختلفی همچون نقش، رنگ و فرم شناسایی، معرفی، طبقه‌بندی و سپس بررسی و تحلیل شود. لذا این مقاله در پی پاسخ دادن به سؤالات زیر است: مهمترین وجه اشتراک و افتراق نقشمایه طاووس در دست‌بافته‌های دو قوم شاهسون و قشقایی کدام‌اند؟ و تنوع فرمی این نقش در دست‌بافته‌های کدام قوم بیشتر است؟ فرضیه مورد نظر حاکی از این نکته است که طاووس بافته شده در گلیم‌بافته‌های قشقایی نسبت به دست‌بافته‌های ایل شاهسون از تنوع فرمی و رنگی بیشتری برخوردار است. از مهمترین اهداف این تحقیق علاوه بر جمع‌آوری و طراحی انواع نگاره‌های طاووس در دست‌بافته‌های دو قوم و نمایش آنها در جداول جداگانه، بررسی و تحلیل انواع آن و تأثیر و تأثر‌پذیری‌شان از یکدیگر بوده است. روش تحقیق در این پژوهش علاوه بر مطالعات میدانی (به‌خصوص یافتن انواع نگاره‌های طاووس) و کتابخانه‌ای، از نوع توصیفی- تحلیلی است. کاربرد نمادین برخی از نقش‌مایه‌ها مانند ستاره هشت‌پر بافته شده بر بال طاووس‌ها، هم‌نشینی آن با نقش‌مایه‌های چخماق، شانه و بز در جهت تبیین پدیده‌های جوی (به‌ویژه باران) از دوران‌های پیش از تاریخ در ایران و بین‌النهرین و طاووس‌های دو سر شاخص ایل شاهسون که در اثر کوچ و سایر مراودات‌ها در گلیمهای قشقایی و ایلات عرب خمسه نظیر عرب جنی مشاهده می‌شود، از مهمترین یافته‌های این پژوهش به‌شمار می‌آید.
خانم ربابه تقی زادۀ بروجنی، دکتر احمد اکبری، آقای عبدالسلیم قره بائی،
دوره 11، شماره 28 - ( 12-1394 )
چکیده
امروزه تحقیقات زیادی بر روی استفاده از روش‌های جدید در رنگرزی منسوجات انجام شده که در همۀ آنها تلاش می‌شود با انتخاب یک روش مناسب برای کاهش مصرف انرژی و مواد شیمیایی مصرفی، محصولی مقرون‌به‌صرفه با یکنواختی قابل‌قبول تولید گردد. یکی از این روش‌ها، استفاده از امواج فراصوت است. ازآنجاکه مادۀ رنگزا شدیداً با غشای سلولی گیاه محدود شده است، استخراج با روش‌های بهتری همچون فراصوت می‌تواند به بهبود مکانیسم استخراج رنگزاهای طبیعی و خروج رنگزا از جداره‌های غشای سلولی و همچنین بهبود انتقال رنگزا بر روی الیاف در فرایند رنگرزی در جهت حفظ منابع طبیعی کمک کند.
هدف از این پژوهش استفاده از امواج فراصوت در استخراج رنگزای پوست گردو و رنگرزی الیاف پشم با عصارۀ مطلوب حاصله است که نتایج آن با روش معمول مقایسه می‌شود. با محاسبۀ راندمان جذب در روش فراصوت نسبت‌به معمول، مشخص شد که استفاده از امواج فراصوت باعث افزایش میزان غلظت رنگزا در محلول نسبت‌به روش معمول بوده است. به‌منظور بررسی تأثیر امواج فراصوت در فرایند رنگرزی، میزان بهره‌وری روش فراصوت در رنگرزی نسبت‌به روش معمول در دو حالت UU و UC محاسبه شده است. میزان بهره‌وری UU نسبت‌به UC برابر با 77/13% بوده است. بدین‌ترتیب، اثرات مفید استفاده از امواج فراصوت در فرایند رنگرزی شامل جنبه‌های مختلف مکانیکی، مثل گاززدایی از لیف، تحریک و به‌تلاطم‌درآوردن محلول رنگزا، پخش سریع رنگ درون لیف و شکستن تجمع مولکول‌های رنگزاست که سبب نفوذ بیشتر رنگزا به داخل لیف و شدت‌یافتن عمق رنگی حاصله می‌شود. نتایج اندازه‌گیری ثبات نمونه‌ها نشان می‌دهد که ثبات نمونه‌ها در هر دو روش فراصوت و معمول، متوسط تا خوب بوده است. نتایج حاصل از آنالیز SEM نیز این موضوع را به‌وضوح ارائه می‌دهند. ایجاد نوعی فرسایش سطحی و تخریب فلس‌ها در سطح لیف که سبب نفوذ بیشتر رنگزا به داخل لیف شده و قدرت رنگی را افزایش می‌دهد، از اثرات پدیدۀ کاویتاسیون شمرده می‌شود که در تصاویر SEM دیده می‌شود.
آقای محمدرضا شاه پروری، دکتر سیامک صفاپور، دکتر کمال الدین قرنجیگ،
دوره 13، شماره 32 - ( 12-1396 )
چکیده
برای افزایش گستره فام رنگی منسوجات، نیاز است تا رنگرزی با ترکیب دو یا چند ماده رنگزا انجام شود. اما پیش از انجام رنگرزی به صورت مخلوط باید قابلیت و یا عدم امکان ترکیب مواد رنگزا که با معیار درجه سازگاری مطرح می‌شود، مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به لزوم تولید فام رنگی متنوع در فرش دستباف و اهمیت سازگاری مواد رنگزا، این پژوهش به بررسی و مطالعه سازگاری مواد رنگزای طبیعی روناس، اسپرک، جاشیر و پوست گردو بر روی نخ پشمی می‌پردازد. بدین منظور ابتدا قابلیت رنگرزی هر یک از مواد رنگزا بر روی نخ پشمی بدون دندانه و دندانه شده با سولفات آلومینیوم به عنوان یکی از شیوه‌های رایج تخمین سازگاری اندازه‌گیری شد. نتایج محاسبه بدین شیوه نشان داد منحنی قابلیت رنگرزی سه ماده رنگزای روناس، اسپرک و جاشیر مشابه یکدیگر میباشد. در حالی که قابلیت رنگرزی نخ پشمی با ماده رنگزای پوست گردو در مقایسه با سه ماده رنگزای دیگر متفاوت است. بدین ترتیب تشابه قابلیت رنگرزی سه ماده رنگزای روناس، اسپرک و جاشیر نشان از سازگاری نسبی این مواد رنگزا دارد. در حالی که وجود تفاوت میان منحنی قابلیت رنگرزی پوست گردو بیانگر سازگاری پایین این ماده در ترکیب با روناس، اسپرک و جاشیر میباشد.
پس از محاسبه قابلیت رنگرزی هر یک از مواد رنگزا، نخ پشمی با ترکیب دو تایی چهار ماده رنگزا با سه نسبت متفاوت رنگرزی شد. سپس درجه سازگاری مواد رنگزا از طریق روابط محاسباتی رایج اندازه‌گیری شد. نتایج محاسبات نشان داد، رنگزای روناس، اسپرک و جاشیر در ترکیب با یکدیگر دارای درجه سازگاری خوب تا عالی می‌باشند. در حالی که ترکیب پوست گردو با هر یک از سه ماده رنگزای دیگر موجب بروز سازگاری پایین با درجه خیلی ضعیف تا ضعیف می‌شود. علاوه بر آن نتایج تحقیقات نشان داد دو عامل غلظت هر یک از مواد رنگزا در حمام مخلوط و استفاده از دندانه بر سازگاری تأثیر داشته و موجب تغییر درجه سازگاری مواد رنگزا می‌شود. به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد، مواد رنگزای روناس، اسپرک و جاشیر دارای سازگاری بالایی در مقایسه با یکدیگر می‌باشند و از قابلیت ترکیب در یک حمام برای رنگرزی نخ پشمی برخوردارند. در حالی که امکان ترکیب سه ماده رنگزای مذکور با پوست گردو به دلیل وجود درجه سازگاری ضعیف وجود ندارد. روش تحقیق این مقاله از نوع کاربردی بوده و شیوه جمع آوری اطلاعات آن کتابخانه‌ای و آزمایشگاهی میباشد.
خانم اخترالسادات موسوی، احمد اکبری، حسن خاتمی،
دوره 14، شماره 34 - ( 12-1397 )
چکیده
یکی از مشکلات رنگزاهای طبیعی زرد (اسپرک) پایداری کم آن ها در برابر نور و سرعت رنگ پریدگی بالای آن است. همچنین از عوامل مخرب اصلی در رنگ پریدگی الیاف رنگی و کالاهایی همچون فرش دستباف پرتوهای فرابنفش با انرژی زیاد است که موجب شکستن پیوندهای شیمیایی و تجزیه نوری ساختارهای آلی می گردد. در این مطالعه، اثر چند آنتی اکسیدان (گالیک اسید، ویتامین (C و جاذب UV معمول (۲ هیدروکسی بنزوفنون) به عنوان یک عامل مکمل به منظور بهبود خواص ثبات نوری مورد بررسی قرار گرفت. تأثیر عوامل مؤثر بر ثبات نوری نظیر زمان تابش نور، غلظت آنتی اکسیدان، و رطوبت نسبی بهینه سازی شد. سپس تغییرات به وجود آمده با نمونه اصلی مقایسه و با مقادیر تغییر رنگ E∆ بیان شد. نتایج نشان داد در تمامی موارد استفاده از جاذب UV یا آنتی اکسیدان ها تا حدودی باعث بهبود نسبی در خواص ثبات نوری نمونه ها می گردد. بهترین نتیجه در افزایش ثبات نوری در کاربرد گالیک اسید مشاهده شد.
سیده اکرم اولیائی طبائی، دکتر سید محمد مهدی میرزا امینی،
دوره 14، شماره 34 - ( 12-1397 )
چکیده
استان فارس یکی از مراکز تولید فرش دستباف است. نوع اقلیم و شرایط آب و هوایی این استان کشت گونه های مختلفی از گیاهان را در این سرزمین ایجاد کرده که هر کدام در ترکیب با یکدیگر و دندانه های مختلف، طیف گوناگونی از رنگ را در رنگرزی الیاف ایجاد می کند. این تحقیق با هدف کشف اتفاقات، حوادث و خاطراتی است که در فرایند رنگرزی، نوع انتخاب رنگ و سلیقه بافندگان روستایی و عشایری فارس به روش تاریخ شفاهی است. تاریخ شفاهی درواقع گفت‌وگویی قاعده‌مند و آگاهانه بین دو نفر درباره ابعادی از وقایع گذشته است که از نظر هر دوی آنها دارای اهمیت تاریخی است و برای تبدیل شدن به سند و ماندگاری آن ثبت و ضبط می‌شود. در این تحقیق به روش کیفی و با ابزار مصاحبه نیمه ساختار یافته با 42 تن از عوامل فرش دستباف روستایی و عشایری فارس مصاحبه شده است. روش نمونه گیری به صورت گلوله برفی یا افزایشی و حجم نمونه بر اساس اشباع نظری انتخاب شد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که سیر استفاده از رنگزاهای طبیعی در تولیدات فرش این استان چگونه بوده است.
عبداله میرزایی،
دوره 15، شماره 36 - ( 12-1398 )
چکیده
گستردگی جغرافیایی تولید قالی در ایران باعث شده است شیوه های متنوعی در جهت خوانا کردن طرح های سنتی و تبدیل آنها به نقشه های قالی به کار گرفته شود. امروزه دو شیوه متمایز و فراگیر در تهیه نقشه قالی های شهری ایران به پیشگامی اصفهان و تبریز رایج است. هدف این پژوهش تبیین علل بروز تفاوت در شیوه های رنگ و نقطه کاری نقشه های قالی این مناطق میباشد. بدین منظور نخست با مقایسه تطبیقی شیوه های رنگ و نقطه کاری نقشه های قالی اصفهان و تبریز، وجوه تفاوت آنها استخراج گردید. سپس دلایل بروز تفاوت ها، با تاکید بر عوامل ساختاری و فنی قالی های این مناطق مورد مطالعه کیفی قرار گرفت. نتایج نشان دادند، سبک های رایج طراحی و تولید در هر منطقه و میزان درک متقابل مجموعه عوامل انسانی درگیر در نظام تولید نسبت به کنش های همدیگر، نقش محوری در تغییر شیوه های رنگبندی و نقطه کاری نقشه های قالی دارد. در شهر اصفهان سنت گرایی عوامل تولید قالی و پایبندی آنان نسبت به وضعیت نهادینه شده باعث تداوم استفاده از طرح های کلاسیک و سنتی در نقشه های قالی و پیرو آن عدم نیاز به ابداع شیوه های متنوع شده است. از طرفی گرایش ذاتی و تاریخی به نوآوری و تجدد در بین عوامل تولید قالی تبریز باعث شده است تا طراحان قالی این شهر تمام تلاش خود را در جهت شخصی سازی کنش ها با گرایش به استفاده از نقوش تزیینی واقعگرا و گل های ترکیبی و فرنگی انجام دهند. از این رو بدون تغییر در شیوه های سنتی رنگ و نقطه، این نقشه ها برای اکثریت بافندگان قالی قابل خوانش نخواهند بود. طراحان قالی تبریز برای حل این مشکل و با علمِ به توانمندی بافندگان خبره و باتجربه، اقدام به ابداع شیوه ها و تکنیک های متنوع جهت خوانا کردن نقشه ها نموده اند. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع پژوهش های کاربردی است که با رویکرد کیفی و به صورت توصیفی-تطبیقی به انجام رسیده است.
سیران چوپان، خانم فهیمه فدوی،
دوره 16، شماره 38 - ( 12-1399 )
چکیده
نقوش در هنر ایرانی را بایستی نقاشی پیام و نقاشی بیان نامید که گاه مستقیم جلوه‌گری می‌کند و گاه با زبان رمز و نمادین. از جمله جایگاه‌های بیان و ظهور نمادها در ایران، "فرش" است. این نقش و نگارها، علاوه بر جنبه‌های سنتی و محلی، می تواند بیان کننده ذهن خلاق تأثیر پذیرفته از محیط پیرامون هنرمند فرش‌باف باشد. به گواه محققان، هر چند که در مورد بافندگی کردها، تا قبل از قرن نوزدهم اطلاعات چندانی در دست نیست اما بسیاری از مقامات باغ و فرش‌های گل‌دار قرن 1۷ تا ۱۸ شمال غربی ایران را کردی شناسایی می‌کنند. در هر کتاب عمومی فرش، از دو نوع شناخته شده و معروف "سنه" و "بیجار" سخن به میان می‌آید اما این دو را نمی‌توان کردی‌ترین فرش‌های به جای مانده حساب کرد زیرا دست کم دو نوع فرش کردی دیگر، به نام "موصل" (در کردستان عراق) و "ساوجبلاغ" در ردیف انواع قالی‌های کردی معاصر، از وجود و تولید خود دست برداشته‌اند. هدف از این پژوهش، بازیابی تاریخ، معرفی مکانی، و جایگاه فرش منسوب به ساوجبلاغ در منطقه موکریان، یعنی شمال غرب ایران است. بدین منظور نگارندگان با روشی توصیفی- تحلیلی و با هدف توسعه‌ای، و داده های کیفی آن بصورت اسنادی، سعی در بازیابی جایگاه فرش‌های منسوب به "ساوجبلاغ" است. نتیجه حاوی این یافته ها بود که؛ قالی ساوجبلاغ تا قبل از جنگ جهانی اول و به دلایلی که ما از آن بی‌خبر هستیم، تولید نشده‌اند و این نوع را می توان بهترین فرش، با رنگهای طبیعی گیاهی و دارای قیمت متوسط در بازار آن زمان خود، عنوان کرد. رد پای این فرش ها، اغلب در کلکسیون های کشورهای اروپایی است. با توجه به عدم معرفی این نوع از فرش در ایران و اهمیت و ضرورت احیا کردن و پرداختن به آن و یا حتی بازیابی چنین طرح‌ها و رنگ‌هایی، برای بافندگان فرش‌کردی، می تواند به تداوم تولید چنین فرش‌های نفیسی منجر گردد.
سعیده رفیعی، داود شادلو،
دوره 17، شماره 40 - ( 7-1400 )
چکیده
در دهه گذشته، رنگزاهای طبیعی زیست‌سازگار با خواص ضد‌میکروبی جهت حفاظت از الیاف رنگرزی شده در فرش های دستبافت در مقابل میکروارگانیسم‌ها بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. در این پژوهش، از برگ 6 گیاه بومی استان فارس اعم از بادام کوهی (ارژن)، پسته کوهی (بنه)، انجیر کوهی، آویشن شیرازی، انگور عسکری شیرازی و گردو به عنوان رنگزای طبیعی برای رنگرزی پشم در حضور هشت دندانه فلزی مختلف استفاده شده است. طیف‌های انعکاسی نمونه های رنگ شده به وسیله دستگاه اسپکتروفوتومتر انعکاسی مورد بررسی قرار گرفت. علاوه براین، مشخصه‌های رنگی، روشنایی نمونه‌های رنگ شده، تنوع فام‌های رنگی در حضور دندانه‌های مختلف، ثبات‌نوری و شستشوی نمونه‌ها و همچنین خاصیت ضد باکتری پشم رنگرزی شده ارزیابی شد. نتایج اسپکتروسکوپی انعکاسی نشان داد که الیاف رنگ شده با برگ گیاهان بادام کوهی (ارژن)، انگور، آویشن و انجیر مقادیرa* منفی وb* مثبت داشتند که تایید کننده ته رنگ سبز و زرد آنهاست. در حالیکه، الیاف رنگ شده با برگ درختان بنه و گردو مقادیرa* وb* مثبت داشتند که ته رنگ قرمز و زرد این نمونه ها را اثبات می‌کند. الیاف پشم رنگ شده با برگ بادام کوهی (ارژن)، انجیر و آویشن در حضور دندانه‌های فلزی مختلف بیشترین تنوع فام را ایجاد کردند. فام‌های عاجی، کرم، سبز، قهوه ای، زیتونی، نارنجی، آجری و بنفش بر روی الیاف پشم در حضور برگ این گیاهان به همراه دندانه‌های مخلتف ایجاد شد. ثبات نوری و شستشویی الیاف رنگ شده با تمام رنگزاهای ذکر شده قابل قبول بودند. پشم رنگرزی شده با عصاره برگ آویشن و بنه حداکثر درصد بازداری (99%) را در مقابل دو نوع باکتری اشرشیا‌کلی و استافیلو‌کوکوس‌آرئوس نشان داد.
سامرا سلیم پور ابکنار،
دوره 17، شماره 40 - ( 7-1400 )
چکیده
هر قالی دستبافت زبانی دارد و میراث دار پیامهای فرهنگی، مذهبی، اجتماعی و احساسات درونی بافندۀ خویش است. بنابراین، آگاهی از پیامهایی که یک قالی می تواند از گذشته به عصر حاضر پیشکشی کند، مستلزم خوانش زبان نمادین طرح و نقشمایه های آن قالی است. با این وجود، از آن جایی که در اغلب موارد اطلاعاتی پیرامون معانی مکنون در یک قالی به عنوان یک اثر هنری در دسترس نیست، ناگزیر باید از یک روش منطقی و نظام مند جهت گذر از تصویر و رسیدن به مفهوم واقعی بهره جُست. پژوهش پیش رو، در تلاش برای افشای پیامهای نهفته در ورای نگاره های یک قالیچۀ حاجیجلیلی با طرح محرابی است که دارای دو ویژگی برجسته می باشد: اولاً درخت زندگی موجود در میانۀ قالی از نوع تلفیقی است و ثانیاً بافنده آن را با ظرافت خاصی به شیوه اَبرش حقیقی رنگ آمیزی نموده است؛ مواردی که به ندرت در سایر قالیچه های محرابی به چشم میخورند. بر این اساس، این مطالعه در پی یافتن پاسخ به این سوالات است که: مفاهیم نمادینی که در پس طرح، نقش و رنگ قالیچه مذکور پنهان شده اند، کدامند و چگونه می توان به آنها دست یافت؟ و همچنین زبان نمادین نقوش از طریق چه ارتباطی به معنایی غایی اشاره دارند؟ بدین ترتیب، هدف این جُستار استفاده از الگوی آیکونولوژی پانوفسکی جهت یافتن لایه های معنایی و خوانش نگاره های شناسایی شده در سه مرحله «توصیف پیش آیکونوگرافی، تحلیل آیکونوگرافی و تفسیر آیکونولوژی» است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و به کمک گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و اسناد مکتوب نگاشته شده است. نتایج تحلیل آیکونوگرافی که از بهم پیوستن زنجیرۀ معانی پنهان شده در پس نقشمایه ها شکل گرفته است بر «وقفی یا نذری بودن» قالیچه مذکور گواهی می دهند. از سویی دیگر، بر اساس تفسیر آیکونولوژی نیز مشخص شد که هنرمند طراح و بافندۀ این قالیچه دانسته یا نادانسته اثری را خلق نموده که بر نیاز انسان زمینی (یا همان نمازگزار) جهت دستیابی به تکامل معنوی از طریق سیر و سلوک در کُنه دایره هستی و عروجی روحانی تاکید دارد.
