دوفصلنامه علمی گلجام

خصوصیات ویژه الیاف پشم گوسفندان بومی ایرانی (مانند بازگشت پذیری مناسب) در مقایسه با پشم گوسفندان مرینوس سبب استفاده انحصاری آنها در فرش دستباف شده است. بهبود خواص فیزیکی الیاف پشم مانند ایجاد تغییرات سطحی با تغییر در فلسها،‌ افزایش جلا و سفیدی الیاف و یکنواخت تر کردن سطح کیفیت فرش دستباف را بهتر می کند. در این تحقیق،‌اثر آنزیم پروتئاز را روی الیاف پشم ایرانی بررسی کرده و غلظت و زمان مناسب عملیات آنزیمی برای به دست آوردن تغییرات مطلوب را مشخص نموده ایم. نتایج نشان می دهند که افزایش غلظت آنزیم سبب افزایش درصد کاهش وزن نمونه ها و کاهش استحکام و درصد ازدیاد طول نسبی شده است. افزایش زمان عملیات آنزیمی نیز موجب افزایش سفیدی و درخشندگی نمونه ها و میزان زاویه خمش می شود. همچنین در این تحقیق به تغییرات مطلوب ایجاد شده در الیاف از جمله افزایش سفیدی،‌ انعطاف پذیری و ظرافت و همچنین اثرهای دیگر مانند کاهش وزن،‌کاهش استحکام و ازدیاد طول نیز اشاره کرده ایم. 

در این تحقیق از پروتئاز (آلکالاز) با ویژگی دوستدار محیط زیست و همچنین کلیاب جهت صمغ‌گیری استفاده شده است. غلظت‌های مختلف آنزیم و کلیاب مورد بررسی قرار گرفت. پس از صمغ‌گیری میزان کاهش وزن، استحکام، روشنایی و سفیدی تعیین و با استفاده از میکروسکوپ الکترونی تصاویر سطحی از نمونه‌ها تهیه شد. همچنین ابریشم صمغ‌گیری شده با روناس و دو دندانه کلرید قلع و زاج سفید به روش پیش‌دندانه رنگرزی و در سیستم CIE L*a*b* مورد ارزیابی قرار گرفته، ثبات عمومی نمونه‌ها تعیین شده است. نتایج نشان می‌دهد که درصد کاهش وزن نمونه‌های حاصل از کلیاب نسبت به آنزیم بیشتر بوده است. روش آنزیم نسبت به کلیاب تخریب کمتری روی فیلامنت‌های ابریشم نشان داده است. ثبات شستشویی و نوری نمونه‌ها نیز مطلوب ارزیابی شده است.

 امروزه کاربرد آنزیم‌ها و ضد‌باکتری‌ها روی الیاف پروتئینی جهت محافظت منسوجات در برابر میکروب‌ها و جلوگیری از ایجاد لکه، تغییر رنگ و افزایش زمان نگهداری فرش‌های ابریشمی در موزه‌ها مورد توجه قرار گرفته است. این تحقیق با هدف بررسی تأثیر آنزیم پروتئاز و نانو‌نقره روی نخ ابریشمی انجام شده است. نخ ابریشمی دولا با نمرهtex ۱۴۰ (به‌عنوان خامه فرش) با آنزیم پروتئاز و مقادیر مختلف نانو‌نقره در شرایط متفاوت عمل شده و خواص ضد‌میکروبی آنها در مجاور دو نوع باکتری E.coli و S.aureos بررسی و مقایسه شده است. همچنین برخی خصوصیات نخ ابریشمی عمل شده شامل کاهش وزن، شاخص سفیدی و خصوصیات رنگی در تصاویر میکروسکوپ الکترونی بررسی شده است. به‌کارگیری نانو‌نقره به تنهایی خاصیت ضد‌میکروب عالی با غلظت‌های متفاوت میکروب را نشان داده ولی سبب کاهش سفیدی نخ ابریشمی شده است. در حالی‌که با به‌کارگیری ۲% پروتئاز، خاصیت ضد‌باکتری و سفیدی نخ ابریشمی افزایش یافته است. بر این اساس کاربرد هم‌زمان پروتئاز و ppm۳۰ نانو‌نقره روی نخ ابریشمی سبب ایجاد ویژگی ضد باکتری عالی (۱۰۰%) شده است.