انجمن علمی فرش ایران

ماجرای فرش و اُلاغِ دانا! (یادداشتی از تورج ژوله به بهانه برخی اظهار نظرها در مورد کپی برداری طرح های فرش) طی دو سه دهه ی اخیر ماجرای کپیه برداری و اقتباس نقشه های فرش ایران از سوی رقیبانِ کهنه کارو زِبَردستی همچون هند، چین، پاکستان و... بدل به سناریویی تکراری، و از نظر صاحب این قلم مشمئز کننده شده است.

گزارشی از رنگرزی و مواد اولیه در آموزش عالیدر نظام جمهوری اسلامی ایران و به کوشش علاقمندان گام های مختلفی جهت رشد و توسعه بیش از پیش این هنر صناعی برداشته شد که یکی از مهمترین آن ها را می توان ایجاد رشته فرش دستباف در دانشگاه ها دانست. رشته فرش در مقطع کارشناسی ارشد در سال 91 بصورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرده است و در سه گرایش طراحی، مواد اولیه و رنگرزی و مدیریت و اقتصاد دانشجو می پذیرد.

گپی با فرش ؟! (روایتی از نمایشگاه فرش ایران)چندی پیش نوشته های سالیان گذشته را در جستجوی مطلبی , خلاصه وار مطالعه می نمودم که به مورد زیر برخوردم , نوشته ای که در حدود 11 سال پیش بهنگام برگزاری یازدهمین نمایشگاه فرش دستباف تهران نگاشته و ...

مدیریت متمرکز فرش ایرانایجاد کارگاههای متمرکز قالیبافی، که در آن عده بسیار زیادی قالیباف، چله کش، نقشه بند و صاحبان مشاغل دیکر کار می کنند، از زمان صفویان در ایران آغاز شد و گسترش یافت.انتخاب این روش تولید در زمانی که فرش تنها کالایی نازل محسوب می شد علاوه بر قرار گرفتن فرش در ردیف نوع هنری با ارزش باعث به سامان شدن فرشبافی ایران شد.

امروزه انسان‌ها به لطف مقوله اینترنت از پس مسیرهایی نوری و با سرعت نور در ارتباط همه جانبه با یکدیگر هستند. یکی از حوزه‌هایی که خلاء عدم بهرمندی از فناوری اطلاعات و ارتباطات در آن به شدت محسوس است حوزه فرش دستباف است که شوربختانه رقبای ایرانی از خلاء ایجاد شده در ایران نهایت استفاده را برده‌اند و با تجهیز خود به این ابزار گام‌های مهمی در کسب بازارهای جدید و مشتریان فرش دستباف در دنیا برداشته‌اند و از مزایایی آن در جهت رقابت با ایران بهره می‌برند.

از پازیریک تا آینده   یادداشت ساعد نیک ذات داور سومین دوسالانه عکس فرش دستباف ایران پیرامون هویت فرش دستباف ایرانی دو هزار و پانصد سال پیش: اسبان با آرایش هخامنشی، گوزن خالدار ایرانی، رنگ های درخشان، مهارت در گره زدن، همه نشان از هویتی ایرانی است که پس از سده ها خودرا دردرون یک فرش نمایان می سازد. تا جایی که باستان شناسان را وادار به تایید هویت ایرانی فرش دره پازیریک می کند . این یعنی تعهد هنرمند آن دوره نسبت به آنچه تولید می کند وآنچه از خود برجای می گذارد.

تصمیم گیری یک امر پذیرفته شده زندگی ست و در زمینه ی فرش بعنوان یک کالای ارزآور و اشتغال زا با موقعیت کنونی فرش مانند حرکت کردن بر لبه تیغ است، بشرطی که تصمیم گیرندگان تصمیم گیری را بعنوان یکی از عناصر سازنده ی مسئولیتشان بپزیرند. گرایش و تمایل تصمیم گیری مدیریتی، منطقی بودن در رویکرد به تصمیم گیری ست. تصمیم گیری خاص یک مرحله یا یک دوران خاص نیست، بلکه؛ در تمام مراحل مدیریت در زمینه های برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری و کنترل یک اصل ضروری ست.

پرسش از اینجا آغاز می شود که آیا میتوان علم مدیریت را با هنر بومی فرش تطبیق داد؟مدیریت ترکیبی از علم وهنر است. علم است از آن روی که قابل پیش بینی بودن است ویک قانون علمی چیزی ست که در همه زمانها به کار میرود.در حقیقت، قواعد علمی غیر قابل انعطاف و قطعی اند که باید سربلند از آزمونهای دشوار و تکراری که دلالت بر اعتبار آن دارد بیرون بیاید.

جای خالی دستبافته های ایرانی در ابنیه این سرزمین. پایتخت نشینان عمان هرگاه که برای اقامه نماز به مسجد اعظم سلطان قابوس در مسقط وارد می شوند، پا بر فرشی می نهند که سرانگشتان هنرمند ایرانیان آن را خلق کرده است. فرشی نزدیک به 4 هزار و 500 مترمربع که شبستان اصلی این مسجد را زینت بخشیده و خبر از چیره دستی و هنرپروری زنان و مردان ایران زمین می دهد .

سال 91 برای فرش ایران در حالی آغاز شد که اهداف صادراتی رقم بالای یک میلیارد دلار را نشان می‌داد و دستیابی به آن نیازمند اقداماتی جدی و واقعی در این زمینه بود. اقداماتی در زمینه‌های مختلف شناخت بازار، تولید و فروش که تمامی این‌ها می‌بایست نسبت به گذشته بهبود چشمگیری یابد.  استفاده بهینه از ابزارهای این جریان کمک شایانی به دستیابی این اهداف می‌نماید. لذا علاوه بر توجه به موارد تازه و بکر باید عادت‌های غلط را نیز در این جریان اصلاح کنیم.

فرشِ ایران، به دست و اندیشه خود ایرانیان، آنگونه که بایسته و شایسته است، بررسی نشده. اگرچه که این کاستی در دیگرهنرهای سنتی نیز دیده می‌شود. برای نمونه، درباره هنجارهای زیبایی شناسانه یا شگردهای ساختاری هنرهای چوبی، فلزی و حتّی نگارگری، به روشنی سخن گفتن دشوار است و برپایه‌ این نکته‌های نا آشکار و چه بسا آشفته نمی‌توان یک متن ژرف نگر فراهم آورد.فرش نیز برهمین روند پیش می‌رود و دیگرگونه نیست.

 ماجرای ظلم به هنر- صنعت فرش دستباف ایران‏ بافت سومین فرش بزرگ جهان 40 درصد ارزانتر از قیمت پایه‏ سومین فرش بزرگ پارچه دنیا در شرایطی در ایران بافته و آماده تحویل به کشور سفارش دهنده است، که در جریان تولید این فرش بدعت گذاری های صورت گرفت که به ضرر هنر-صنعت فرش ایران است.  

یادداشتی به بهانه بیست و یکمین نمایشگاه بزرگ فرش دستباف ایران اندیشمندان دانش ارتباطات برای پیام رسانی و داد و ستد اطلاعات به وسیله رسانه ها، کارکردهای گوناگونی برشمرده اند که از بارزترین آنها دسته بندی سه گانه لاسول است.

در فضای رسانه ای کشور ما تبلیغ و معرفی فرش دستباف ایران همراه با تصویری روا و شایسته نبوده است و تصحیح این نگاه رسانه ای در معرفی این کالا ضروری است که در این مسیر، یکی از راهکارها بهره گیری از "شرطی سازی" است. روان شناسان بر این باورند که ما انسان ها همه چیز را یاد می گیریم. سخن گفتن، راه رفتن و حتی پسندیدن و علاقه مندی به یک کالا را نیز یاد می گیریم و این فرایند یادگیری به روش های گوناگونی صورت می پذیرد که یکی از آنها "شرطی سازی" است.

فرش دستباف ایرانی را پدیده ای چندوجهی خوانده اند که از یک سو حامل تاریخ، فرهنگ و هنر این سرزمین است و از سوی دیگر مایه اشتغال و تامین معیشت مردم این کشور. از یک سو به سفیر فرهنگی ایران در سایر کشورها شهره است و از سوی دیگر جایگاهی ارزشمند در میان صادرات غیرنفتی دارد. اما آیا سیمایی که از این محصول گرانقدر در رسانه ها ترسیم شده است متناسب با شأن آن است؟ این پرسش را حمید کارگر که کارشناس فرش و کارشناس ارشد علوم ارتباطات است پاسخ گفته است.

تا به حال احتمالا پیش آمده که به این پرسش که رشته شما چیه پاسخ داده باشید. اما پاسخ به این پرسش گاهی سخت می شود. آنگاهی که لازم باشد توضیحات مکرر بدهی و نتوانی درست منظورت را منتقل کنی. در خصوص رشته فرش و دانشجویان و دانش آموختگان این رشته قصه پاسخ گفتن به این سوال که «رشته شما چیه» داستانی شده که گاهی اوقات بهتر است به این سوال پاسخ نگویی!