انجمن علمی فرش ایران

  برگی از تاریخ فرش ایران (3)

  شرکت سهامی فرش ایران به عنوان دیرپاترین نهاد در هنر- صنعت فرش دستباف این سرزمین، گنجینه ای از خاطرات و تجربه ها را با خود به یادگار دارد که کنکاش در آنها سرشار از آموزه هایی برای امروز خواهد بود.

  یکی از این یادگارها، صورت جلسه های تنظیم شده در این شرکت و نیز مکاتبات دوسویه بین هیئت وزرا،، نهادهای دولتی و شرکت است که بازخوانی آنها خالی از لطف نیست و بر آنم تا با تورقی در این سطور، اندوخته ای برای امروزمان بیابیم.

  حمید کارگر

  پیشگیری از صدور فرش های معیوب

  سال هاست که کنشگران و اهالی هنر- صنعت فرش دستباف ایران همگی بر این باورند که "کیفیت"، برگ برنده فرش ایرانی در هماوردی با رقباست و اگر چه نیروی کار ارزان و قیمت تمام شده پایین نقطه قوت دیگر کشورهای تولیدکننده فرش دستباف است، کیفیت بالای دستبافته های ایرانی موجب می شود تا خریدار و مصرف کننده نهایی این محصول حاضر به پرداخت بهایی افزون تر باشد.

  سال هاست که دلسوزان و پیشکسوتان هنر- صنعت فرش دستباف ایران هشدار می دهند که نباید با صدور فرش های نازل و بی کیفیت، اعتبار پیشین را خدشه دار کرده و به برند فرش ایرانی آسیب برسانیم.

  سال هاست که اهل فن در این هنر- صنعت انذار می دهند که شاید با اندکی کاستن از مرغوبیت مواد اولیه و یا ایجاد تغییر در سبک بافت اصیل بتوان کمی سرعت بافت را بالا برد و یا قیمت تمام شده را قدری پایین آورد و یا بازاری را برای مدتی کوتاه به کف آورد ولی در دراز مدت آنچه از این ماجرا لطمه می بیند، کلیت فرش ایرانی است و این زیان گریبان همه را خواهد گرفت.

  سال هاست که دست اندرکاران هنر- صنعت فرش ایران از تشکل های فعال در این حوزه می خواهند تا مانع از صدور فرش های معیوب شوند، از گمرک می خواهند از صدور فرش های بی کیفیت جلوگیری کند، از دولت می خواهند سیستم نظارتی ویژه ای در این مهم تدارک ببیند و از همه ابزارهای تنبیهی و تشویقی بهره ببرد.

  با این همه گویی آنچه البته به جایی نرسد فریاد است!

  این هوشمندی در پیشینیان ما نیز بوده است که آسیب های محتمل از صدور فرش های ناراست را دریابند و برای پشیگیری از این روند تدبیری بجویند. تدبیری که همانا وادار شدن همه صادرکنندگان به اخذ پروانه صدور از شرکت سهامی فرش ایران و مکلف شدن این شرکت به بازرسی همه فرش های صادراتی بوده است.

  هیأت وزراء در جلسه سوم خردادماه سال 1316 بر طبق پیشنهاد اداره کل تجارت چنین مصوب کرده اند که:

  "...1) صدور فرش توسط تجار و موسسات مختلف با رعایت شرایط ذیل مجاز خواهد بود.

  الف- صادرکنندگان باید قبل از مبادرت بصدور کالا از شرکت سهامی فرش پروانه صدور تحصیل نمایند.

  ب- شرکت فرش مکلف است فرشهائی را که برای صدور عرضه میشود بازرسی نموده در صورتیکه از لحاظ صنعتی دارای معایب و نواقصی نباشند برای آنها پروانه صدور بدهد...."

  در ادامه این مصوبه چگونگی فهرست شدن نواقصی که مانع از صدور فرش می شود، شیوه اعلان عمومی آنها، فهرست مراکزی که با همکاری گمرک در آنها بازرسی صورت می پذیرد، شیوه حل اختلاف بین صادرکننده و عمال شرکت درباره نتیجه بازرسی، شیوه بازرسی و عدل بندی فرش ها در نقاطی که گمرک نباشد و... درج شده است و بالاتر آنکه شرکت سهامی فرش موظف شده است "علاوه بر بازرسی فرشهای صادره مکلف است در تهیه قالی در داخله کشور نیز نظارت نماید..."