انجمن علمی فرش ایران

حاشیه مرافل !؟

شاهدی دیگر بر ضرورت پالایش منابع نظری فرش ایران

کلمه نامانوسی بود که برای اولین بارمی شنیدم ، خصوصا آنکه به فرش تبریزمنتسب می شد ، تقریبا بعید می دانستم کلمه مستند و رایجی در عرصه فرش ایران خصوصا در حوزه فرهنگ واژگانی فرش تبریز مرسوم بوده و یا باشد و آنرا ولو یک بار از کسی نشنیده یا در جایی ندیده باشم ، لذا با کنجکاوی وارد موضوع شدم ، صحبت از طراحی فرش تبریز بود و مقایسه اجزاء فرمی آن با فرش های سایر مناطق و تاکید براینکه طراحان فرش تبریز نوعی حاشیه طرح می کنند بنام  "حاشیه مرافل " ، با بهت و حیرت انکار نمودم و به تشریح  فرم و موتیف انواع حاشیه های شهری و روستایی متداول در فرش تبریزپرداختم و دامنه گفتگو به طراحان نامی تبریز و طرح های معروف کشید و..........

ازتعریف مذکورمتوجه مطلب شدم ، هرچند که تعریف نیزدرنامربوط وناصواب بودن دست کمی ازعنوان " حاشیه مرافل " نداشت واین موضوع مرا بیاد برنامه طنز تلویزیونی " مجید دلبندم " انداخت و به شوخی گفتم : مجید دلبندم آن " مرافل " نیست  " مداخل" است ، از عکس العمل چهره اش متوجه شدم از اینکه نتوانسته بنده را قانع کند چندان راضی نیست !؟  و گذشت .

چند روز پیش باز مجددا در محفلی همین موضوع مطرح شد و حس کردم که شوخی شوخی مطلب دارد جدی می شود وبا خود اندیشیدم  نکند ما به اهمال بگذرانیم و واژه نامربوط دیگری متن به متن و دهان به دهان بچرخد ودر فرهنگ واژگانی فرش ایران جا خوش کند و آنگاه به هزار دلیل و مدرک و قسم جلاله نتوانیم اثبات کنیم که " حاشیه مرافل"  عنوانی نامربوط و جعلی است  که آگاهانه یا نا آگاهانه وارد فرهنگ واژگانی فرش شده است .

 خود را مکلف به شفاف سازی وپیگیری موضوع دیده و نخست با این تصورکه شاید واژه ای باشد ابداعی یا تطبیقی که به جهت بار معنایی ازجانب کسی بکاررفته باشد ، برای پیدا نمودن معنی لغوی واژه " مرافل " به فرهنگ های فارسی وانگلیسی و حتی ترکی مراجعه نمودم که با کمال تعجب درهیچ فرهنگی چنین واژه ای یافت نشد ، آنگاه با یک جستجوی سطحی و ساده در اینترنت متوجه شدم حداقل ده ها سایت و وبلاگ مرتبط با فرش ، مع الاسف بدون هیچ تامل و اندیشه ای این واژه نامربوط را باز نشرداده و روز بروز درحال گسترش است . 

نتیجه جستجوی عنوان "حاشیه مرافل " در گوگل

تصویر سایت اتحادیه صنفی فروشندگان  فرش دستباف شهرستان تبریز

تصویر وبلاگ دانشجویان دانشکده فرش هریس

تصویر وبلاگ بنیاد ایران شناسی شعبه آذربایجان شرقی

تصویر سایت اتحادیه فرش دستباف ایران در ژاپن

با انتخاب تصادفی چند سایت و وبلاگ ، ملاحظه همانندی کلمات و جمله بندی تعریف "حاشیه مرافل " با تغییرات جزئی در همه آنها ، این حدس را تقویت نمود که این خطا منبع واحدی باید داشته باشد ، لذا در کنکاش منابع بروش تقدم تاریخ نگارش و جستجو در متن و منابع و ماخذ مورد اشاره آنها در نهایت به عنوان اولین منبع  استعمال کلمه " مرافل " برای حاشیه به این لینک رسیدم  : http://www.tabriziau.ac.ir/carpet/en/links.html      ( سایت قالی ایران ).

تصویر سایت دانشگاه هنر اسلامی تبریز

 با مراجعه  به محتوای سایت مذکوردر قسمت مناطق تولید ، بخش تبریز ، به مطلبی با عنوان  " سوابق تاریخی "  برخورده  و مشاهده  نمودم  که در قسمتی از آن مطلب ، عنوان " حاشیه مرافل" و تعریف آن ، به همان شکلی که در سایر سایت ها و وبلاگ ها باز نشر شده ، منتشر است ، گمان بردم نقطه آغاز خطا باید از همین سایت  باشد که چنین نیز بود.

سایت قالی ایران

 زیرا به تحقیق بر نگارنده ثابت شد که مقدم بر سایت مذکور واژه " مرافل " درهیچ منبع نوشتاری یا شنیداری مسبوق به سابقه ای نیست ، البته درپایان مطلب سایت مذکور در قسمت منابع و ماخذ به شش منبع و ماخذ اشاره شده است که عنوان مورد ششم از این منابع  " پایان نامه تخصصی کارشناسی فرش (بررسی طرح و رنگ در فرش تبریز)، حسینی زهرا، صفری نادری، محمد، دانشگاه صنعتی سهند، تابستان و پائیز 1381 "  می باشد . و شاید منشاء خطا ،این پایان نامه بوده باشد که به جهت عدم دسترسی به متن آن صرفا در حد حدس و گمان است.

 البته نگارنده با نگاهی مثبت و توام با حسن ظن ، علت موضوع  را سهل انگاری نوشتاری ، یا خطای شنیداری می پندارد .

Saeid Ronaghian tabrizi