سلسله گفتاری پیرامون هنر و هنرمندان قالی تبریز/ مقاله ششم

 | تاریخ ارسال: 1392/9/10 | 
 


جرعه ای از جام عشق
سلسله گفتاری پیرامون هنر و هنرمندان قالی تبریز



تحقیق و نگارش از : سعید رونقیان تبریزی



مقدمه
تا کنون درموضوع قالی ایران و مجموعه عوامل آن  ، بسیار گفته و نوشته اند ، وهراندیشه ای با ویژه گیهای خاستگاه خود به شرح و وصف آن پرداخته است ، اما آنچه دراین میان جای تامل دارد عدم و یا کمینه بودن مطلبی گفتار و نوشتارهائیست که قالی وعوامل آن را آنگونه که هست ، نموده باشد و به عبارت دیگر، آنگونه قالی ایران وعوامل آن را نمایانده باشد که هویت مفهومی وموضوعی آن مستقل ازشخصیت حقیقی یا حقوقی گوینده یا نویسنده  ، برای خواننده یا شنونده قابل درک ودریافت باشد.
البته بی هیچ اشارتی برآگاهان امر روشن است که بررسی کارشناسانه وعلمی قالی ایران بطورهمه جانبه ، به جهت وسعت جغرافیایی وگسترده گی موضوعی ومفهومی آن ، امرچندان سهل وساده ای نیست ، مخصوصا آنگاه که عقبه تاریخی نیزبراین عوامل افزوده شود که درآن صورت وقتی سخن از قالی ایران است ، حیطه کلام از پارت و ماد است تا به امروز، درمنطقه ای به وسعت جغرافیایی ختن تا قسطنطنیه .
نگارنده همواره وبه هر بهانه ای متذکر این باورعقلی و علمی بوده است که هیچ کس نمیتواند به تنهایی قالی ایران را بطورهمه جانبه شناخته و بشناساند وادعای هرمدعی در این مقام جز لاف و گزاف نخواهد بود ، ولذا تنها راه شناخت فرش ایران روش استقرائی است تا بتوان از کنارهم نهادن مجموعه یافته های نظری وعملی همگان ، تعریف و توصیفی جامع و کامل از قالی ایران و مجموعه عوامل آن ارائه نمود.
درپی این اندیشه به نسبت وسع و توان ، در جهت شناساندن گوشه ای از قالی ایران آنهم در محدوده زمانی و مکانی معین ، سلسله گفتاری به علاقمندان تقدیم می شود که درهرمقاله ازآن به طور مستقل یکی از عوامل قالی تبریز اعم از طراح و نقاش ، تولید کننده ، خبره ، امضا ها ، وهرآنچه بنوعی در شکل یا هویت قالی تبریز نقشی داشته است ، معرفی خواهد شد .
لازم به ذکر است  که شرح و تفصیل جزئیات  هر مورد ، خارج از عهده مقالات بوده ،  لذا به ایجاب نوشتار، به صفات برجسته و نکات کلیدی هر مورد بسنده نموده و بگو نه ایکه خللی به موضوع وارد نشود رعایت اختصار شده است .
توضیح لازم دیگر اینکه  بحسب احساس ضرورت عقلی، بر خلاف عرف معمول از عوامل و نقش آفرینانی سخن آغاز می کنیم که در قید حیات و حدالامکان مرجع و منبع همین نوشتارها باشند ، چرا که اگراین نقد بگذاریم و به نسیه ها بپردازیم ، چه بسا همین افراد معدود و منابع محدود را نیز که بمثابه دائره المعارف هایی از احوال قالی تبریز هستند  ، بدون اخذ و ثبت هیچ شرح و احوالی از کف بدهیم .


مقاله ششم
مجید سلامت
تبلور اندیشه هندسی در عرصه رسم قالی

استاد مجید سلامت

 استاد مجید سلامت



بیهوده نیست که فرش تبریز را هماوردی در عرصه رسم و نقش نیست  که هیچ ، حتی اینکه خیال آن نیز اندیشه ای عبث است دیر زمانیست در نزد مدعیان بدل به باوری یقین و عمیق شده است . زیرا عرصه ای را نتوان یافت که از دست یازی رسامان ونقاشان قالی تبریز بدور مانده و میدانی را برای عرض اندام مدعیان خالی گذاشته باشند .
اینان درگذراز کوچه زمان، به کوبه قلم هر دری را کوبیده وهر آنچه قابلیت آزمودن داشت آزموده وازهرچه که امید ثمری میرفت بهره ها برده اند ، که نتیجه این سیر پویا و مستمرتاریخی ، انباشتی از ثمره آزمون های موفق است که چون گنجینه ای در پشت سد امروزین هنر طراحی فرش تبریز و بلکه ایران انباشته شده و انرژی حاصل از آن است که طراحان وطرح فرش آذربایجان را  همواره و امروزه سر آمد این هنر درجهان نموده است .
وصف یکجای این گلستان در هیچ کلامی نمی گنجد و هیچ شرح و وصفی یارای تعریف تام و تمام آن ندارد ، چرا که به هر گل از این گلستان که بنگری ، خود بتنهایی گلستانیست رنگارنگ و نشان از باغی کهن .
 چاره ای نیست مگر آنکه یک به یک به تماشا و شرح گل های این باغ نشست .
گلی دیگرازگلهای گلستان فرش تبریز مجید سلامت _ متولد 1339 شمسی در تبریز است .
تحصیلات را تا مقطع دیپلم در سال 1359 به پایان برده  و همزمان نقاشی با رنگ و روغن را همدم اوقات فراغت خود ساخته بود .
از سال 1365 بطور حرفه ای آغاز به نقاشی و در پی آن طراحی قالی نموده که تا به امروز با کمالی روز افزون گام در همین صراط دارد . خود را بیشتر پرورده مشی و سبک استاد قره باغی دانسته و خویش را شاگرد خود آموز و معنوی  ایشان می پندارد.
به سبب آموخته هایش ازدانشگاه و اساتید دانشگاهی همواره قدردان بوده ودین خویش به آن نهاد وآن بزرگواران را فراموش نکرده وهمواره نام ویاد آنان را به احترام وبزرگی می برد.
فعالیت های فرهنگی و علمی از قبیل تدریس طراحی نقشه قالی ، طراحی سنتی ، رنگ و رنگ شناسی و هندسه نقوش در سازمان صنایع دستی ، دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی  شهید سرداری ، پیام نور ، تربیت معلم وباغ کمال ، بهمراه اخذ مدارج علمی و مدارک دانشگاهی و گواهی نامه های صلاحیت حرفه ای مختلف در کنار در یافت تقدیر نامه ها و تشویق نامه ها ، گوشه ای نمایان از سالها تلاش و کوششی است که استاد سلامت در عرصه های مختلف فرهنگی هنری و علمی در جهت رشد و اعتلای شخصیت هنری خویش داشته است  تا امروزه با دستی پر، توان ایفای نقش در عرصه طراحی فرش را داشته و با سربلندی در این عرصه ادای دین نماید .

استاد مجید سلامت

طرحی از استاد با نام " طب القلوب "  آیه الکرسی



استاد سلامت در پی عطش روز افزون هنری تقریبا از تمامی رشته های مرتبط با هنر و صنایع دستی توشه ای بر گرفته و نهایتا لنگر کشتی ذوقش را در ساحل جزیره هنر طراحی فرش به آب انداخت ، تا نام خود را بر لوح طراحان فرش تبریز بنگارد .

استاد مجید سلامت

طرح زیر خاکی از استاد با نام " یادگار"



نگارنده به استناد شواهد و درک و دریافت خویش ، در حقیقت هنر و علایق هنری را جزئی از  جوهره ذاتی استاد سلامت می پندارد ، چرا که همواره ذوق و الهامات هنری از درون وی منشاء گرفته وظهور و بروز یافته است ، بر خلاف بعضی ها که الهامات و ذوق هنری را به سبب نمایه های بیرونی درک وکشف می نمایند .
دلیل این مدعا تفاوت روش اندیشه و عمل وی در عرصه طراحی فرش است که شاید برای بعضی ها به سبب عدم فهم مناسب چندان خوشایند نباشد .
به پندار نگارنده ، استاد سلامت با ورود عالمانه و آگاهانه به سایر حوزه های هنری از قبیل نگارگری , منبت کاری , سفالگری و هر آنچه از رنگ تا خاک در زیر چترهنرهای  صنایع دستی جمع است  و حتی عرصه های علمی از قبیل هندسه ، روانشناسی ، زیبایی شناسی ، معناشناسی و غیره  ، با درک عمیق و شناخت صحیح  و بکار گیری بجای روش های کاربردی مرتبط با هنر از قبیل آیکونوگرافی ، مردم نگاری ، انسان شناسی هنر و غیره در حال بنا نهادن  بدعت های بجا و روا در عرصه طراحی فرش است که این نکته ظریف را می توان با اندکی تعمق و تامل در اندیشه و آثارش بوضوح مشاهده نمود .
مهارت حیرت انگیز و اعجاب آوراستاد سلامت  در تلطیف زوایه ها و تلفیق اظلاع ، با ملاحت نگاره ها و شیطنت رنگ ها ، در حد خود اعجازی هنریست که عنوان " تبلور اندیشه هندسی در عرصه فرش "  را بایسته استاد می نماید .

استاد مجید سلامت

طرح  نوعی گلستانی از استاد با نام  " گلستان جهان "  نامی برگرفته از شعر حافظ  (گلعذاری ز گلستان جهان ما را بس )


استاد معتقد است : طراح باید بتواند و توانائی آن را داشته باشد که با استفاده از نگاره ها اندیشه اش را در یک طرح با چیدمان و ترکیبی زیبا و ساده ارائه بدهد بطوریکه هر بیننده ای بتواند زیبائی طبیعی طبیعت را در آن لمس و احساس کند . ( عبارت عینا نقل از استاد است) .

استاد مجید سلامت

طرحی دیگر از استاد با نام  " دایره مینا " نامی بر گرفته از شعر حافظ ( زین دایره مینا خونین جگرم می ده      تا حل کنم این مشکل در ساغر مینایی )



به سبب تسلط استاد بر فن عکاسی و تبحر در آن ، بر تمامی آثارشان حتی طراحی های فرش می توان سایه ای از این رشته را مشاهده نمود ، بگونه ایکه همواره در تمامی آثار " کادر و کادر بندی " اهمیت و نمود ویژه ای داشته و می توان بنوعی تعمد برای  در کادر بودن اجزاء طرح را احساس نمود .
شاید به سبب همین تبحرو ممارست در رشته عکاسی بویژه عکاسی طبیعت است که شناختی عمیق از هارمونی ، خصوصا در زمینه رنگ و فرم ، درضمیر ذهنی استاد نهادینه شده و بطور طبیعی در آثار شان خصوصا طراحی فرش این ویژه گی همواره  ساری و جاری است .
وقطعا این باور استاد نیز ناشی از همان ضمیر ذهنی است که : طبیعت بهترین استاد و راهنما ست  با آگاهی به روانشناسی رنگ  و درک صحیح اقلیم و نیازهای بومی هر منطقه می توان با الهام از محیط پیرامونی همان منطقه به نیازها یش پاسخی معقول و ارضاء کننده داد. ( نقل به مضمون از استاد)

استاد مجید سلامت

یک چهارم طرحی از استاد با نام  " ناز نازان "  نامی برگرفته از شعر مولانا (دل نوازان، ناز نازان در رهند
     گل عذاران از گلستان می‌رسند )



طرح های بدیع و نو و به عبارت بهتر گویش و پردازشی نو از داشته های کهن در قالب و فرم های منطبق با روش ها و نیازهای امروزین در نمایی زیبا شناسانه و معنادار را می توان تعریفی برای طرح های استاد سلامت دانست . (1)
و کلام آخر این باور استاد که :
نگاره های به میراث مانده از گذشته تاریخی فرش و سایر آثار و اشیاء تاریخی  خصوصا نگارگری مکتب تبریز آنقدر غنی و پر مایه است که هر طراح آگاهی با توجه به عناصر زمان و مکان   هر گاه اراده کند می تواند با چیدمانی مناسب طرحی نو منطبق با نیازهای هنری و مصرفی روزارائه نماید. ( نقل به مضمون از استاد)

 1 _ توضیح این نکته لازم است که : به جهت بعضی محدودیت ها و محذوریت های حرفه ای و اخلاقی ،  استاد از بازنمایی تصویری بیشتر آثارشان در این نوشتار خصوصا طرح های جدید عذر موجه داشته و بدین سبب پوزش از مخاطبان دارند . لکن پژوهشگران و دانشجویان در مراجعه حضوری هیچ محدودیتی در دسترسی به  مجموعه آثار استاد نخواهند داشت . 

سعید رونقیان تبریزی
Saeid Ronaghian Tabrizi
ronaghian@gmail.com


کلیدواژه ها: سعيد رونقيان تبريزی | قالی تبريز | طراحی قالی | استاد مجيد سلامت |

دفعات مشاهده: 8866 بار   |   دفعات چاپ: 2452 بار   |   دفعات ارسال به دیگران: 55 بار   |   0 نظر



CAPTCHA

عضویت در انجمن


 
روزشمار




 

 نمادهای اعتماد
 درباره انجمن
در نخستین همایش ملی فرش در آموزش عالی که در مهرماه سال ۱۳۷۹ با شرکت تمام دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزش‌عالی ذیربط، وزارتخانه‌ها و همچنین جمعی از محققان، مؤلفان و هنرمندان فرش کشور در دانشگاه کاشان برگزار شد، ضرورت وجود یک نهاد علمی به‌طور جدی احساس شد. پس از پیگیری و مکاتبات بسیار، در جلسه ۱۳۸۱/۰۳/۲۲ تأسیس انجمن علمی فرش ایران در کمیسیون انجمن‌های علمی وزارت علوم تحقیقات و فناوری به تصویب رسید.انجمن فعالیت رسمی خود را در تاریخ ۱۳۸۱/۱۱/۰۸ با دریافت مجوز از اداره تبت شرکت‌ها آغاز نمود.
 
مطالب پربازدید
 
 نظرات شما
 
اشتراک در خبرنامه
 
لطفاً نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه در کادر زیر وارد کنید.
آمار
کاربران حاضر در پایگاه: 0

مهمانان حاضر در پایگاه: 29

کل کاربران ثبت شده: 531

بازدیدهای روز جاری: 1604

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به انجمن علمی فرش ایران است.
بازنشر اطلاعات: استفاده از مطالب ارایه شده در این پایگاه با ذکر منبع آزاد است.
© 2015 All Rights Reserved | Iran Carpet Scientific Association
Designed & Developed by : Yektaweb