جرعه ای از جام عشق
سلسله گفتاری پیرامون هنر و هنرمندان قالی تبریز
تحقیق و نگارش از : سعید رونقیان تبریزی
مقدمه
تا
کنون درموضوع قالی ایران و مجموعه عوامل آن ، بسیار گفته و نوشته اند ،
وهراندیشه ای با ویژه گیهای خاستگاه خود به شرح و وصف آن پرداخته است ، اما
آنچه دراین میان جای تامل دارد عدم و یا کمینه بودن مطلبی گفتار و
نوشتارهائیست که قالی وعوامل آن را آنگونه که هست ، نموده باشد و به عبارت
دیگر، آنگونه قالی ایران وعوامل آن را نمایانده باشد که هویت مفهومی
وموضوعی آن مستقل ازشخصیت حقیقی یا حقوقی گوینده یا نویسنده ، برای
خواننده یا شنونده قابل درک ودریافت باشد.
البته بی هیچ اشارتی برآگاهان
امر روشن است که بررسی کارشناسانه وعلمی قالی ایران بطورهمه جانبه ، به
جهت وسعت جغرافیایی وگسترده گی موضوعی ومفهومی آن ، امرچندان سهل وساده ای
نیست ، مخصوصا آنگاه که عقبه تاریخی نیزبراین عوامل افزوده شود که درآن
صورت وقتی سخن از قالی ایران است ، حیطه کلام از پارت و ماد است تا به
امروز، درمنطقه ای به وسعت جغرافیایی ختن تا قسطنطنیه .
نگارنده همواره
وبه هر بهانه ای متذکر این باورعقلی و علمی بوده است که هیچ کس نمیتواند به
تنهایی قالی ایران را بطورهمه جانبه شناخته و بشناساند وادعای هرمدعی در
این مقام جز لاف و گزاف نخواهد بود ، ولذا تنها راه شناخت فرش ایران روش
استقرائی است تا بتوان از کنارهم نهادن مجموعه یافته های نظری وعملی همگان ،
تعریف و توصیفی جامع و کامل از قالی ایران و مجموعه عوامل آن ارائه نمود.
درپی
این اندیشه به نسبت وسع و توان ، در جهت شناساندن گوشه ای از قالی ایران
آنهم در محدوده زمانی و مکانی معین ، سلسله گفتاری به علاقمندان تقدیم می
شود که درهرمقاله ازآن به طور مستقل یکی از عوامل قالی تبریز اعم از طراح و
نقاش ، تولید کننده ، خبره ، امضا ها ، وهرآنچه بنوعی در شکل یا هویت قالی
تبریز نقشی داشته است ، معرفی خواهد شد .
لازم به ذکر است که شرح و
تفصیل جزئیات هر مورد ، خارج از عهده مقالات بوده ، لذا به ایجاب نوشتار،
به صفات برجسته و نکات کلیدی هر مورد بسنده نموده و بگو نه ایکه خللی به
موضوع وارد نشود رعایت اختصار شده است .
توضیح لازم دیگر اینکه بحسب
احساس ضرورت عقلی، بر خلاف عرف معمول از عوامل و نقش آفرینانی سخن آغاز می
کنیم که در قید حیات و حدالامکان مرجع و منبع همین نوشتارها باشند ، چرا که
اگراین نقد بگذاریم و به نسیه ها بپردازیم ، چه بسا همین افراد معدود و
منابع محدود را نیز که بمثابه دائره المعارف هایی از احوال قالی تبریز
هستند ، بدون اخذ و ثبت هیچ شرح و احوالی از کف بدهیم .
مقاله چهارم
حسین پورکاظم
یادگار پدر
عکس شماره 1 _ استاد حسین پور کاظم
پسر کو ندارد نشان از پدر تو بیگانه خوانش مخوانش پسر
در
حقیقت این مقاله را باید بنوعی مکملی برمقاله سوم پنداشت ، چرا که استاد
حسین پور کاظم بنا بر پنداروتائید خودشان ، چنانچه درعرصه فرش تبریز قلمی
زده یا حرفی برای گفتن داشته ، همگی درحاصل تجربیاتی بوده است که درمحضر
پدرآموخته واندوخته است .
عکس شماره 2 _ استاد حسین پور کاظم ( با فلش مشخص گردیده) و استاد محمد علی قره باغی در مکتب مرحوم استاد حاج رحیم پور کاظم
در سال 1324 استاد حسین پور کاظم پا به عرصه وجود نهاد و پس ازسپری نمودن دوران کودکی و تحصیلات ابتدایی ، به کارخانه قالیبافی پدر راه یافته وکمک دست پدرگردید .
عکس شماره 3 _ عکسی از دوران کودکی استاد حسین پور کاظم در منزل پدری و در کنار یکی از فرش های تولیدی پدر
درهمان دوران ضمن تحصیل ، بهمراه پدربا اشتغال به امورات تولیدی کارگاه قالیبافی و رسیدگی به دارهای بیرون ازکارگاه ، خود را برای میراث داری شایسته هنرپدردرآینده آماده می نمود.
استاد حسین پور کاظم پس از آنکه طراحی را در محضر پدر آموخت و همچنین تقریبا با تمام مسائل مربوط به فرش از تولید گرفته تا تجارت از نزدیک و بیواسطه آشنا گردید ، درهنگامه ورود به دهه چهارم عمربود ه و احساس می نمود توان و تجربه لازم را برای پاسداری از نام و میراث پدر داراست ، از همین روی در سال 1352 تصمیم به استقلال از پدر گرفته و اندوخته های خود را شخصا به بوته آزمایش می نهد .
عکس شماره 4 _ یکی از طرح های نو آورانه استاد حسین پور کاظم
عکس شماره 5 _ فرشی که از روی طرح استاد حسین پور کاظم با تغییرات اندکی باز بافی شده است.
عکس شماره 6 _ مدل طرح بوته از آثار استاد حسین پور کاظم بر روی کاغذ کالک .
عکس شماره 7 _ مدل طرح بوته با نمای نزدیک
استاد در این دوران جدید از حیات هنری ، طراحی های بسیاری بنا
به سفارش تولید کنندگان معروف فرش تبریز همانند آقایان شهسوار پور، فضائلی
، عظیمی ، خوش حق وامثالهم انجام داده و حتی پسرعمویشان آقای ششگلانی که
ساکن مشهد مقدس ویکی ازتولید کنندگان خوش سلیقه و صاحب نام آن دیارند ، از
این ذوق و هنر بهره مند گردید ، که ثمره اش درفرش هائی زیبا با مارک "
ششگلانی " جلوه گرگشته ومعروف بازارفرش مشهد بلکه ایران شد .
استاد
حسین پور کاظم مضاف بر طراحی ، که آشنایان امر بر صعوبت آن در آن دوران
آگاهند ، به امورتولید نیز مشغول و قالی ها و تابلو فرش های زیبایی به
دوستداران و علاقه مندان فرش تبریز ارائه نموده اند .
عکس شماره 8 _ استاد حسین پور کاظم در کنار یکی از فرشهای تصویری تولیدی خودشان
عکس شماره 9 _ عکسی مربوط به یکی از تابلو فرش های تولیدی استاد حسین پور کاظم
پس از وفات مرحوم استاد حاج رحیم پورکاظم ، دست اندر کاران صنعت حوله بافی که قلم و هنر آنمرحوم را در پسردیده بودند ، به سراغ استاد آمده و طرح های زیبای فراوانی را بیادگار از ایشان بربافته هایشان نشاندند.
عکس شماره 10 _ یکی از نقوش زیبای ترسیمی توسط استاد حسین پور کاظم برای تولید کنندگان حوله
عکس شماره 11 _ طرحی دیگر از استاد حسین پور کاظم برای استفاده در بافت حوله
عکس شماره 12 _ نقش گل و پروانه یادگاری از استاد حسین پور کاظم برای تولید کنندگان حوله
استاد از همان اوان فعالیت هنری تا به امروز ،
علاوه بردغدغه بروز نگه داشتن طراحی فرش تبریز همواره بر این نکته تاکید
داشته و دارند که باید طرح های اصیل قالی تبریز بطور مستند حفظ ونگهداری
شوند تا بعنوان منبع الهام و پشتوانه ای قوی برای آیندگان باشد ، لکن قصد
استاد از این سخن تقلید و اقتباس نیست که سخت از آن بیزار و معتقد به مبتکر
بودن طراح قالی می باشند ، همانگونه که در مصاحبه با روزنامه کیهان مورخه
فروردین 1353 شمسی در ارتباط با این نکات چنین بیان داشته اند :
..... هر طراحی اگر سالی یک طرح خوب تهیه کند ، بهتر از آن است که هر ماه روی چند طرح اقتباسی و بی ارزش کار کند .
عکس شماره 13 _ تصویر روزنامه کیهان مورخه 20 فروردین1353 بهمراه تصویر و مصاحبه استاد حسین پور کاظم
استاد
حسین پور کاظم بعد سالها فعالیت هنری و اقتصادی در عرصه فرش تبریز، اینک
در آستانه 70سالگی ، سرخوش از یاد آن دوران ، فروتنانه یافته ها و داشته
هایش از فرش تبریز را در اختیار دانشجویان وعلاقمندان قرار میدهد ، چون
شاخه ای از درخت زیبا و تنومند فرش تبریزکه زینت افزای گلستان فرش ایران
است .
توضیح : اصل تمامی عکس ها و مدارک ارائه شده در نزد نگارنده می باشد.
Saeid Ronaghian Tabrizi
Ronaghian@gmail.com
|
![]() | لکه بری در فرش (60768 بازدید) |
![]() | توجه به فرش در دکوراسیون داخلی (34891 بازدید) |
![]() | شرایط عضویت در انجمن علمی فرش ایران (29362 بازدید) |
![]() | انواع گره ها در فرش ایرانی (27637 بازدید) |
![]() | اطلاعاتی در مورد گلیم و انواع آن (27522 بازدید) |
![]() | اعضای پیوسته (24969 بازدید) |
![]() | نام و نام خانوادگی اعضای دانشجویی (21668 بازدید) |
![]() | شیوه های بافت در فرش ایرانی (21318 بازدید) |
![]() | نشانی و تلفن انجمن علمی فرش ایران (20775 بازدید) |
![]() | بخش ها (19632 بازدید) |